Δευτέρα 22 Ιουνίου 2009

Ανακοινωθέν Δ΄ Πανορθόδοξης Διάσκεψης

Η Δ Προσυνοδική Πανορθόδοξος Διάσκεψις, συγκληθείσα υπό της Α.Θ. Παναγιότητος, του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου, τη συμφώνω γνώμη των Μακαριωτάτων Προκαθημένων των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών, εκφρασθείση κατά την εν Φαναρίω από 10ης έως 12ης Οκτωβρίου 2008 Ιεράν Σύναξιν αυτών, συνήλθεν εις το εν Σαμπεζύ Γενεύης Ορθόδοξον Κέντρον του Οικουμενικού Πατριαρχείου από 6ης μέχρι 12ης Ιουνίου 2009.

Αι εργασίαι της Διασκέψεως ήρξαντο δια Πανορθοδόξου Θείας Λειτουργίας κατά την ημέραν της Πεντηκοστής, διεξήχθησαν δε υπό την προεδρίαν του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Περγάμου κ. Ιωάννου, εκπροσώπου του Οικουμενικού Πατριάρχου, τη συνδρομή και του Γραμματέως επί της προπαρασκευής της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας, Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ελβετίας κ. Ιερεμίου. Εις τας εργασίας της Διασκέψεως συμμετέσχον εκπρόσωποι πασών των Αυτοκεφάλων Ορθοδόξων Εκκλησιών, τη προσκλήσει της Α.Θ. Παναγιότητος του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου.

Ο Περγάμου Ιωάννης

Οι Προκαθήμενοι των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών απέστειλαν χαιρετισμούς εις τους συμμετέχοντας της Διασκέψεως δια μηνυμάτων η και δια των εκπροσώπων αυτών. Τα μέλη της Διασκέψεως απέστειλαν τηλεγραφήματα προς πάντας τους Προκαθημένους των κατά τόπους Εκκλησιών, εξαιτούμενοι τας προσευχάς και τας ευλογίας αυτών δια το προκείμενον αυτοίς έργον. Θέμα της Δ’ Προσυνοδικής Πανορθοδόξου Διασκέψεως ήτο, συμφώνως προς την βούλησιν των Προκαθημένων και των αντιπροσώπων των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών, εκφρασθείσαν εις το Μήνυμα της εν Φαναρίω Ιεράς Συνάξεως αυτών (Οκτώβριος 2008), η συζήτησις επί του ζητήματος της κανονικής οργανώσεως της Ορθοδόξου Διασποράς. Η σχετική απόφασις περί της ημερησίας διατάξεως ελήφθη υπό της Διασκέψεως κατά την έναρξιν των εργασιών αυτής.
Η Διάσκεψις εξήτασε τα υπό της Διορθοδόξου Προπαρασκευαστικής Επιτροπής προετοιμασθέντα κείμενα εις τας εν Σαμπεζύ συνελεύσεις αυτής, ήτοι α) από 10ης έως 17ης Νοεμβρίου 1990 και β) από 7ης έως 13ης Νοεμβρίου 1993, ως επίσης και το κείμενον του εν Σαμπεζύ συγκληθέντος Συνεδρίου Κανονολόγων από 9ης μέχρι 14ης Απριλίου 1995. Τα κείμενα ταύτα, εις τα οποία εγένοντο διευκρινήσεις, συμπληρώσεις, διορθώσεις και προσθήκαι, ενεκρίθησαν ομοφώνως.
Η Διάσκεψις εξέφρασε την κοινήν βούλησιν πασών των Ορθοδόξων Εκκλησιών δια την επίλυσιν του προβλήματος της κανονικής οργανώσεως της Ορθοδόξου Διασποράς, συμφώνως προς την εκκλησιολογίαν, την κανονικήν παράδοσιν και πράξιν της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Η Διάσκεψις απεφάσισε την ίδρυσιν νέων Επισκοπικών Συνελεύσεων εις ωρισμένας περιοχάς του κόσμου δια την διευθέτησιν του ζητήματος της Διασποράς, ήτοι των εκτός των παραδοσιακών ορίων των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών εγκατεστημένων ορθοδόξων πιστών. Πρόεδροι των Συνελεύσεων είναι οι πρώτοι των εν τη περιοχή εκείνη επισκόπων του Οικουμενικού Πατριαρχείου, εν απουσία δε αυτών οι επόμενοι κατά την τάξιν των Διπτύχων των Εκκλησιών.

Ο πρώην Ζαχουμίου και Ερζεγοβίνης Αθανάσιος

Μέλη των Συνελεύσεων τούτων είναι πάντες οι υπό πασών των Ορθοδόξων Εκκλησιών ανεγνωρισμένοι ως κανονικοί επίσκοποι, οι οποίοι ποιμαίνουν τας εις εκάστην περιοχήν υφισταμένας κοινότητας. Αποστολή των Επισκοπικών Συνελεύσεων είναι η ανάδειξις και προαγωγή της ενότητος της Ορθοδόξου Εκκλησίας, η κοινή ποιμαντική διακονία των ορθοδόξων πιστών της περιοχής και η από κοινού μαρτυρία αυτών προς τον κόσμον. Αι αποφάσεις των Επισκοπικών Συνελεύσεων λαμβάνονται επί τη βάσει της αρχής της ομοφωνίας των Εκκλησιών, αι οποίαι εκπροσωπούνται εις αυτάς δι’ επισκόπων. Η Διάσκεψις ενέκρινεν επίσης δια διευκρινήσεων, διορθώσεων και συμπληρώσεων το σχέδιον Κανονισμού λειτουργίας των Επισκοπικών Συνελεύσεων, δια του οποίου καθορίζονται αι βασικαί αρχαί οργανώσεως και λειτουργίας αυτών.

Ο Μπατσκας Ειρηναίος

Τα υπολειπόμενα θέματα της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου, ήτοι του τρόπου ανακηρύξεως του Αυτοκεφάλου και του Αυτονόμου, ως και της τάξεως των Διπτύχων, θα εξετασθούν υπό των επομένων Συνελεύσεων των Διορθοδόξων Προπαρασκευαστικών Επιτροπών και θα υποβληθούν εις τας επομένας Προσυνοδικάς Πανορθοδόξους Διασκέψεις προς έγκρισιν.
Εν Σαμπεζύ Γενεύης, τη 12η Ιουνίου 2009.
Ο Πρόεδρος της Διασκέψεως
† ο Περγάμου Ιωάννης

Κυριακή 21 Ιουνίου 2009

Εσωτερική ησυχία

Κυριακή Β Ματθαίου
Απόστολος
Προς Ρωμαίους 2,10-16
(…των λογισμών κατηγορούντων και απολογουμένων εν ημέρα οτε κρινεί ο Θεός τα κρυπτά των ανθρώπων…. στιχ.15-16) .

Μέσα στα κρυπτά των ανθρώπων, που μια μέρα θα αποκαλυφθούν είναι και οι λογισμοί. Οι λογισμοί δεν είναι κάποιες σκέψεις, αλλά εικόνες και ερεθίσματα που προέρχονται κυρίως από την οραση, την ακοή και την φαντασία και προτείνουν κάτι δελεαστικό. Ερχεται ας πούμε μέσα μας μια εικόνα ενός πλούσιου, και αμέσως η σκέψη: «Αν κάνω αυτό και παω εκεί θα αποκτήσω χρήματα».Ολο αυτό λέγεται λογισμός. Ειναι μια πρόταση που μπορεί να προχωρήσει πάρα κάτω και να καταλήξει στην αμαρτία και στο πάθος. Ειναι η αρχή της εξέλιξης του πάθους.
Κατόπιν ξεκινάει μια πάλη μεταξύ λογισμού και ελευθερίας, γίνεται κάποιος συνδυασμός και ακολουθεί η συγκατάθεση, η επιθυμία για την πραγματοποιηση, η διάπραξη της αμαρτίας και το πάθος.
Και το πάθος δεν είναι απλώς μια παράβαση, κάτι το αντικανονικό και αρα μεμπτό, αλλά ασθένεια πνευματική με ψυχοσωματικές επιπτώσεις. Αποσταθεροποιείται ολόκληρη η υπαρξη, κλονίζεται η υγεία του ανθρώπου.

Η ορθόδοξη παράδοση μας όμως δεν εντοπίζει μόνο την ασθένεια, αλλά προσφέρει θεραπευτική μέθοδο και αγωγή. Προσφέρει τον «ησυχασμό» η την «νοερά ησυχία». Με τη νήψη(πνευματική εγρήγορση) αποφεύγουμε τα εξωτερικά ερεθίσματα και κρατούμε το νου μας καθαρό από κάθε πρόταση δελεαστική, ενώ με την αδειάλειπτη προσευχή η καρδια μας προσηλώνεται μόνο στο ονομα του Χριστού, και λαμβάνει πολλή Χαρη από το Θεό. Αυτό λέγεται νοερά ησυχία. Οταν οι νοερές αισθήσεις της ψυχής καθαρισθούν και αναπτυχθούν τότε μιλάμε για νοερά ησυχία.
Με αλλα λόγια νοερά ησυχία είναι η νέκρωση των λογισμών, η απελευθέρωση του νού από τις εξωτερικές αισθήσεις και τη λογική, η απαλλαγή από τις εικόνες της φαντασίας, η μεταμόρφωση των παθών και η μεταστροφή τους στις αντίστοιχες αρετές. Αυτή τη νοερά ησυχία βίωσαν οι αγιοι και εφθασαν στην κοινωνία με το Θεό.
Σήμερα οι χριστιανοί συνήθως με τον ορο ησυχία εννοούν κυρίως τη σωματική ησυχία. Γι’ αυτό και προσπαθούν παση θυσία να αποκτήσουν ένα εξοχικό σπίτι, ένα καταφύγιο μακριά από το θόρυβο της πόλης για να ηρεμήσουν και να ξεκουραστούν. Αυτή είναι μια μεγάλη ανάγκη της σύγχρονης εποχής και δεν μπορεί κανείς να το αμφισβητήσει.

Η εξωτερική, σωματική ησυχία οπωδήποτε βοηθάει στην ανάπτυξη της εσωτερικής, νοεράς ησυχίας, τουλάχιστον στην αρχή. Οι Πατέρες το γνώριζαν πολύ καλά αυτό και γι’ αυτό εφευγαν στην ερημο για να καθαρθούν εσωτερικά. Ομως αυτό δεν είναι απόλυτο.Μπορεί κάποιος να ζεί στην πολύβουη Αθήνα ζωή ησυχαστική και κάποιος άλλος να ζεί στο Αγιον Ορος και να είναι ανήσυχος,ταραγμένος εσωτερικά, κλεισμένος στη φυλακή των αισθήσεων.
Ομως, με το να αναζητούμε τη σωματική ησυχία και να αγνοούμε την νοερά ησυχία, τη θεραπευτική αγωγή των Πατέρων, δεν θα μπορέσουμε ποτέ να δούμε κατάματα τον εαυτό μας και θα ζούμε διαρκώς μεσα σε ψυχολογικά προβλήματα και υπαρξιακά ερωτήματα.
Βλέπουμε αγαπητοί ότι τελικά η εκκλησιαστική ζωή, η ορθόδοξη παράδοση μας, δεν είναι απλή και εύκολη αλλά πολύπλοκη και δύσκολη. Ειναι επιστήμη, εχει θεραπευτική μέθοδο και αγωγή. Αντιμετωπίζει τον ανθρωπο ως ασθενή και τον θεραπεύει στο θεραπευτήριο που είναι η Εκκλησία.
Εάν ετσι και μεις αντιμετωπίζουμε τον εαυτό μας, δηλαδή ως ασθενή που χρειάζεται θεραπεία, τότε και μονο τότε μπορούμε να δούμε τον συνάνθρωπο μας με επιείκεια και κατανόηση. Διαφορετικά τότε θα αντιμετωπίζουμε το Θεό και τον κόσμο. Θα αλλάξει η ζωή μας, θα επέλθει η θεραπεία μας.

Κυριακή 14 Ιουνίου 2009

Δε βαριέσαι αδερφέ


Κάποιο παράθυρο έχει φως,κάποιον τον τρώει ο πυρετός
μας φεύγει βήμα-βήμα.Κάποιο καράβι στ' ανοιχτά
με χίλια Βάσανα βαστά,να μην το πιεί το κύμα.

Και μεις οι τρεις στον καφενέ,τσιγάρο πρέφα και καφέ,
βρε δε Βαριέσαι, αδερφέ.

Κάποιος στην άκρη του γκρεμού,κοιτάει το τέλος του ουρανού,
μονάχος του πεθαίνει.Κάποιος στη μάχη πολεμά,
η σφαίρα δίπλα μας περνά,στα στήθια του πηγαίνει.

Και μεις οι άλλοι μα το ναι,κάνουμε πάρτυ ρεφενέ,
βρε, δε βαριέσαι αδερφέ.

Έξω αστράφτει και βροντά κι ένας διαβάτης περπατά,
χαμένος μες στη μπόρα.Κάπου δε θα ' χουνε ψωμί,
κάπου πεινάει ένα παιδί και κλαίει αυτή την ώρα.

Και μεις χορτάτοι, μα το ναί,κάνουμε γλέντια ρεφενέ,
βρε, δε βαριέσαι αδερφέ.

Αχ πόσοι απόψε ξαγρυπνούν,σαν κολασμένοι τριγυρνούν
και κλαίνε και πονάνε.Στάσου και σκέψου μια στιγμή,
πόσοι σκοτώνονται στη γη την ωρα που μιλάμε.

Και μεις οι τρείς στον καφενέ,τσιγάρο πρέφα και καφέ,
βρε δε βαριέσαι αδερφέ.
(Στίχοι Σ.Τσώτου
Μουσική Κώστας Χατζής)

Ψυχοθεραπεία και εξομολόγηση

Αλέξανδρου Κατσιάρα Μάρως Βαμβουνάκη,
Οταν ο θεός πεθαίνει,
σ.σ.372-373,εκδ.Δόμος,Αθήνα 2003


Μ: Ή ψυχοθεραπεία μέ τήν
εξομολόγηση έχει σχέση;
Α: "Εχουμε μιά μανία νά σχετίζουμε τήν Εκκλησία μέ τα σχήματα και τις εκδηλώσεις του κόσμου. Μιά εμμονή νά ανακαλύπτουμε ερείσματα της πίστης σέ εκφάνσεις του κτιστού. Τούτο ισως είναι ενα ακόμα σημάδι έκκοσμίκευσης. Πιστεύω οτι ειναι διαφορετικά πράγματα.
Η διαφορά είναι οτι ή Εκκλησία είναι ό Χριστός πού σώζει άπό τον θάνατο, ένώ στήν ψυχοθε­ραπεία ενας άνθρωπος βοηθά τον συνάνθρωπο στήν επίγνωση και τή συνει­δητοποίηση κτιστών καταστάσεων. Κανένα ιστορικό μέγεθος, επιστημο­νικό ή άλλο, π.χ ή ψυχοθεραπεία, δέν διεκδικεί νά σέ σώσει άπό τόν θάνατο, ουτε λέει κάτι τέτοιο. Αυτό δέν σημαίνει οτι είναι ευκαταφρόνητη μιά ψυχο­θεραπεία. Μπορεί νά σέ «σώσει» άπό συγκρούσεις και άπό άγχη, άλλά δέν προσφέρει ζωή αιώνια. Η εξομολόγηση έχει νά κάνει μέ τήν επανασύνδεση ενός πιστού μέ μιά έσχατολογική κοινότητα πού κινείται μέσα στήν ιστο­ρία, άπό οπου ό ιδιος και αποκόπηκε. Οι ομοιότητες πού μπορεί νά υπάρχουν είναι εξωτερικές. Ισως ομως περισσότερο στήν καθοδήγηση, στήν ποιμαν­τική μέριμνα του υποψήφιου πιστού ή του ήδη πιστού, νά υπάρχουν στοιχεία πού είναι παρόμοια, οπως ή δέσμευση μέ τόν εντολοδόχο οδηγό, ή εξαγόρευση των κρυπτών λογισμών, διαπραγμάτευση των ανθρώπινων συναισθη­μάτων, άλλά και αυτό πάλι οταν γίνεται καλείται νά κινείται σέ διαφορετι­κή βάση.
Μ: Ή Εκκλησία αρνείται οτι μιά επιστημονική μέθοδος μπορεί νά βελτιώ­σει τήν αυτογνωσία του πιστού;
Α: Υπάρχει λόγος νά τό άρνηθεί ή νά εμπλακεί σέ συζήτηση γι' αυτό, αφου γνωρίζει οτι ή σωτηρία δέν ταυτίζεται μ' αυτό, δηλαδή μ' αυτή π.χ. τήν αυ­τογνωσία; Ή προσφορά αυτή είναι ουδέτερη γιά τήν Εκκλησία, δευτερευ­όντως μπορεί νά έχει συνέπειες και γιά τήν πίστη, άλλά οχι αποφασιστικές.
Ή Εκκλησία ενδιαφέρεται νά μήν πεθάνει ό άνθρωπος, ακόμα και οταν είναι ψυχολογικά διαταραγμένος και δυσλειτουργικός. Γνωρίζεις οτι και εκείνοι πού έχουν αναπτυγμένη αυτογνωσία πεθαίνουν, οπως και οί μή έχοντες, στον ιδιο βαθμό. Γνωρίζεις οτι και οί ενάρετοι πεθαίνουν, χωρίς ή αρετή τους άπό μόνη της νά τούς ανασταίνει εις ζωήν αιώνιον. Π.χ. οί Φα­ρισαίοι «έδειχναν» άνθρωποι λειτουργικοί, άνθρωποι πού δεν ήσαν οπως οι τελώνες και οί πόρνες, άλλα αυτό δεν τους βοήθησε ώστε να σωθούν έν Χριστώ. Θα σου έλεγα μάλιστα πώς ολες τούτες οί δυνατότητες περί βελ­τίωσης, άν αυτονομηθούν, είναι πιο αυτοκαταστροφικές άπ' ο,τι σ' ενα ψυ­χολογικά δυσλειτουργικό, γιατί οδηγούν σέ έναν αύτοδικαιωτισμό και στήν ενίσχυση της φιλαυτίας. Μπορεί τώρα «έκ του ασφαλούς» νά υπερηφανεύ­εται κάποιος οτι «ξέρει» επειδή κάνει ψυχοθεραπεία! Μπορεί ακόμα κάποιος νά πάει για ψυχοθεραπεία γιά νά ενισχύσει τις ναρκισσιστικές του άμυνες. Μπορεί γιά πολλούς νά είναι ενα μέσο διατήρησης της παθολογίας. Απε­ναντίας, ό αμαρτωλός τελώνης προσελκύει το ενδιαφέρον του Χριστού.

Κυριακή 7 Ιουνίου 2009

«Πονώ, άρα υπάρχω»

Του Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ.κ. Ιεροθέου

Η φράση και η έννοιά της «πονώ, άρα υπάρχω» ανήκει στον Ντοστογιέφσκι, που την συναντά κανείς σε όλα τα έργα του, στα οποία παρουσιάζει ανθρώπους να πονούν, να πάσχουν και να αναζητούν λύτρωση.
Αυτό ήταν και το περιεχόμενο της ζωής του, αφού πέρασε από προσωπικές και οικογενειακές δοκιμασίες. Θεωρώ ότι η φράση αυτή έρχεται σε αντίθεση με την φράση του Ντεκάρτ (Καρτεσίου), φιλοσόφου του διαφωτισμού: «σκέπτομαι, άρα υπάρχω», που ταύτιζε την ύπαρξη του ανθρώπου με την λογική, και την λογική επεξεργασία και θεωρούσε ότι εκεί προσδιορίζεται η ύπαρξη του ανθρώπου.
Πάντως, ο πόνος είναι σωματικός, ψυχολογικός, υπαρξιακός και πνευματικός, υπάρχει δε συσχέτιση και αλληλεπίδραση μεταξύ τους και είναι αυτός που συνδέεται με την ζωή του ανθρώπου.
Ο άνθρωπος με την γέννησή του προξενεί πόνο στην μητέρα του, το αρτιγέννητο βρέφος μόλις αντικρίζει την ζωή κλαίει, δηλαδή γεννιέται με το κλάμα, ο άνθρωπος ζη σε όλη του την ζωή με το δίδυμο ηδονή και οδύνη και πεθαίνει πονώντας ο ίδιος και προξενώντας πόνο στα αγαπητά του πρόσωπα.
Επίσης, στον λόγο του αγίου Σιλουανού του Αθωνίτου και του γέροντος Σωφρονίου συναντούμε την έννοια μιας άλλης φράσεως: «Αγαπώ, άρα υπάρχω», δηλαδή, συνδέει την ύπαρξη του ανθρώπου με την αγάπη, οπότε είναι ο γνήσιος άνθρωπος, όπως τον καταρτίζει η Χάρη του Θεού, με την δική του συνέργεια. Αλλά και αυτό το «αγαπώ, άρα υπάρχω» δεν είναι αντίθετο με το «πονώ, άρα υπάρχω», αφού, κατά την διδασκαλία του αγίου Σιλουανού, όσο μεγαλύτερη είναι η αγάπη, τόσο μεγαλύτερος είναι και ο πόνος και όσο μεγαλύτερος είναι ο πόνος, τόσο τελειότερη είναι η γνώση.
Ο Paul Brand, ένας Άγγλος γιατρός που εργάσθηκε ιατρικά κυρίως μεταξύ των λεπρών στην Ινδία, αλλά και στην Ασία, την Ευρώπη και την Αμερική, σε ένα βιβλίο του με τον τίτλο «Πόνος, ένα δώρο που κανένας δεν θέλει», αναλύει με παραστατικό και γλαφυρό τρόπο την αξία του σωματικού πόνου για τον άνθρωπο. Πρόκειται, όπως υποστηρίζει τεκμηριωμένα και από ιατρικής πλευράς, για μια ευεργεσία του Θεού, αφού ο νεκρός άνθρωπος δεν πονάει, αντίθετα ο ζωντανός άνθρωπος πονάει, και αυτός ο πόνος τον οδηγεί στην αναζήτηση ιατρού για την θεραπεία. Οι ασθένειες που δεν προξενούν πόνο είναι επικίνδυνες και θανατηφόρες. Το πρόβλημα, όμως, δεν είναι ο πόνος –σωματικός, ψυχολογικός, υπαρξιακός, πνευματικός–, αλλά ο τρόπος με τον οποίον τον αντιμετωπίζουμε και ποιά είναι η στάση μας απέναντί του.
Από το βιβλίο αυτό θα συνοψίσω στην συνέχεια τρία σημαντικά σημεία.
1. Τα τρία στάδια του σωματικού πόνου Ο σωματικός πόνος διέρχεται από τρία στάδια, ήτοι το σήμα, το μήνυμα και την απάντηση. Το σήμα είναι ένας συναγερμός που κτυπάει όταν οι νευρικές απολήξεις στην περιφέρεια αισθάνονται τον κίνδυνο. Ομοιάζει με τον συναγερμό στο σπίτι, όταν κάποιος προσπαθή να παραβιάση την πόρτα η το παράθυρο. Το μήνυμα είναι η μεταβίβαση της αίσθησης του πόνου στον νωτιαίο μυελό, στην βάση του εγκεφάλου, όπου φθάνουν τα εκατομμύρια σήματα πληροφοριών και εκεί γίνεται η διαλογή, το φιλτράρισμα. Η απάντηση είναι η εμπειρία του πόνου που τελικά φθάνει στον εγκέφαλο, τον νεοφλοιό και από εκεί στους μετωπιαίους λοβούς για να αντιμετωπισθή. Αυτό το τρίτο στάδιο, της εμπειρίας του πόνου, είναι το πιο σημαντικό. Συνήθως εμείς δίνουμε μεγάλη σημασία στο πρώτο στάδιο –το σήμα– και αμέσως αναζητούμε τρόπους να τον σταματήσουμε. Αυτό γίνεται με φάρμακα, σπρέϊ, αλοιφές, τοπικά αναισθητικά. Δεν μπορεί κανείς να αγνοήση και αυτό, αλλά πρέπει να δοθή ιδιαίτερη προσοχή στο τρίτο στάδιο, στον εγκέφαλο. Γιατί ένας πόνος, στην μέση για παράδειγμα, δείχνει ότι πρέπει να αλλάξουμε τρόπο ζωής, στάση του σώματος, γιατί διαφορετικά θα υπάρξη πρόβλημα στην σπονδυλική στήλη. Το ίδιο γίνεται και για τον πόνο του στομάχου και άλλων οργάνων του σώματος.
2. Η αντιμετώπιση του πόνου Αφού η ζωή του ανθρώπου συνδέεται αναπόσπαστα με τον πόνο, αυτό σημαίνει ότι ο άνθρωπος πρέπει να μάθη να αντιμετωπίζη και μάλιστα να τροποποιή τον πόνο, κυρίως στο τρίτο στάδιό του, δηλαδή στον εγκέφαλο. Ο οργανισμός του ανθρώπου έχει μέσα του τις απαραίτητες δυνάμεις για να αντιμετωπίζη τον πόνο. Εμείς συνήθως με την πρώτη αίσθηση του πόνου –το σήμα– τρέχουμε στον γιατρό, που τον θεωρούμε ως έναν «μηχανικό», αλλ' όμως «μέσα μας έχουμε τον γιατρό». Ο εγκέφαλος του ανθρώπου είναι ένας «κορυφαίος φαρμακολόγος», που παράγει πολλές χημικές ουσίες για την αντιμετώπιση διαφόρων καταστάσεων. Για παράδειγμα η β-ενδορφίνη είναι 20-50 φορές ισχυρότερη αναλγητική ουσία από την μορφίνη και χαρακτηρίζεται «ορμόνη anti-stress, φυσικής αναλγησίας και ευτυχίας». Γενικά, οι φυσικές ενδορφίνες μπλοκάρουν το μήνυμα του πόνου στο νευρικό σύστημα. Όταν ο άνθρωπος, με διάφορους τρόπους, ευχαριστείται από κάτι, ο οργανισμός εκκρίνει ενδορφίνη που αντιμετωπίζει τον πόνο. Έτσι, η χρησιμοποίηση διαφόρων πολιτισμικών παραγόντων, η πίστη στον Θεό, η προσευχή, η ελπίδα, η επικοινωνία με τους ανθρώπους, βοηθούν στην έκκριση των ενδορφινών που είναι αναλγητικές ουσίες και βοηθούν και το σώμα. Αυτό φαίνεται και από την σημασία του «placebo», που είναι ένα εικονικό «φάρμακο», το οποίο όμως ανακουφίζει σημαντικά τον άνθρωπο, ακριβώς γιατί βοηθά στην έκριση των ενδορφινών. Δεν πρόκειται απλώς για ψευδαίσθηση, αλλά για αντίδραση του οργανισμού για την αντιμετώπιση του πόνου. Έτσι, υπάρχουν πολλοί τρόποι για να αντιμετωπίζη κανείς τον πόνο, να τον τροποποιή και ουσιαστικά να τον υπερβαίνη. Μερικοί από αυτούς είναι η αίσθηση του πόνου ως δώρο του Θεού για να καταλάβουμε την ασθένεια και να αλλάξουμε τρόπο ζωής• η «λιτανεία ευγνωμοσύνης», και για τον πόνο, που υποδεικνύει το πρόβλημα, αλλά και για τον τρόπο λειτουργίας όλων των οργάνων του σώματος με τέλειο τρόπο• η ακρόαση του πόνου, που μας υποδεικνύει μια αλλαγή συμπεριφοράς• η δραστηριότητα και η σωματική άσκηση• η αυτοκυριαρχία, που δείχνει υπομονή, ψυχραιμία και γενικά έναν φιλοσοφικό και εκκλησιαστικό-θεολογικό τρόπο ζωής• η συμμετοχή μας σε μια κοινότητα και η επικοινωνία με τους ανθρώπους. Με όλους αυτούς τους τρόπους ο πόνος τροποποιείται και υπερβαίνεται στο τρίτο στάδιο, δηλαδή στον εγκέφαλο.
Σημαντικός είναι ο ρόλος της προσευχής, της πίστεως στον Θεό, της συμμετοχής στην λατρεία της Εκκλησίας και την όλη δραστηριότητα της εκκλησιαστικής ζωής. Έτσι εξηγείται το ότι όσοι πιστεύουν στον Θεό βρίσκουν τρόπο και να μειώνουν τους πόνους και να τους υπερβαίνουν.
3. Ενισχυτές του πόνου Εκτός από τους διαφόρους τρόπους για την αντιμετώπιση του πόνου, υπάρχουν και οι λεγόμενοι ενισχυτές του πόνου. Όπως ένα μηχάνημα ενισχυτού μεγαλώνει πολλαπλάσια την φωνή του ανθρώπου, για να ακούγεται σε μεγάλη απόσταση, έτσι υπάρχουν μερικοί παράγοντες που θεωρούνται ως ενισχυτές του πόνου, αφού τον πολλαπλασιάζουν, τον μεγενθύνουν, τον μεγαλώνουν. Ως ενισχυτές του πόνου θεωρούνται ο φόβος για την αρρώστια και τον θάνατο• ο θυμός για κάποια ασθένεια σε συνδυασμό με την πίκρα γι' αυτό που συμβαίνει• οι ενοχές, που μας ταλαιπωρούν εσωτερικά• η αίσθηση της μοναξιάς, αφού αισθανόμαστε ότι δεν υπάρχουν άνθρωποι να μοιρασθούμε τον πόνο• η αδιαφορία για την ζωή κλπ.
Όλοι αυτοί οι παράγοντες όχι μόνον δεν βοηθούν τον άνθρωπο στην αντιμετώπιση του πόνου, αλλά τον κάνουν πιο δυστυχισμένο, τον βυθίζουν στην κόλαση του πόνου. Αυτό σημαίνει ότι ο άνθρωπος πρέπει κατ' αρχάς να σταματήση τους «ενισχυτές» του πόνου και να βρη τρόπους να τροποποιή και να υπερβαίνη τον πόνο. Και, βέβαια, με όλα αυτά δεν εννοείται μόνον ο σωματικός πόνος, αφού ο άνθρωπος αποτελεί μια ενότητα ψυχής και σώματος. Φαίνεται ευδιάκριτα ότι αν μάθουμε να αντιμετωπίζουμε τον ψυχολογικό, υπαρξιακό και πνευματικό πόνο, τότε θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε και τον σωματικό πόνο, που μερικές φορές είναι ισχυρός, γιατί δεν γνωρίζουμε τον τρόπο να τον αντιμετωπίζουμε.
Μαθαίνουμε πολλές εγκυκλοπαιδικές και επιστημονικές γνώσεις, εκπαιδευόμαστε σε κοινωνικούς τρόπους συμπεριφοράς, επιδιώκουμε να μάθουμε επικοινωνιακούς τρόπους για να κυριαρχήσουμε στην κοινωνία, μιλάμε διάφορες γλώσσες για να επικοινωνούμε με τους συνανθρώπους μας, αλλά είμαστε εντελώς ανίσχυροι στην αντιμετώπιση του ψυχολογικού, υπαρξιακού και πνευματικού άλγους, οπότε δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε και τον σωματικό πόνο, αλλά κυρίως τον φόβο που συνδέεται με τον πόνο. Γιατί μεγαλύτερο πρόβλημα δεν είναι ο πόνος, αλλά ο φόβος του πόνου.
Τελικά, ο πόνος του σώματος είναι δώρο στους υγιείς ανθρώπους. Οι νεκροί δεν ακούν, δεν πονούν. Οι ασθένειες που δεν πονούν είναι επικίνδυνες (ζάχαρο, καρκίνος στα πρώτα στάδια, πίεση, αδένες κλπ.) Θα πρέπει να αξιοποιούμε τον πόνο, να τον θεωρούμε ως δώρο του Θεού για να αντιμετωπίζουμε μια ασθένεια, να κάνουμε προσπάθειες να τροποποιούμε την στάση μας έναντι του πόνου, κυρίως στο τρίτο στάδιο, να τον δαμάζουμε και όχι να είμαστε δούλοι, πράγμα που σημαίνει να κάνουμε υπομονή και όχι να αγανακτούμε. Αυτό πρέπει να γίνεται και με τον ψυχολογικό πόνο. Άρα υπάρχουμε ως άνθρωποι, ως Χριστιανοί όταν πονούμε, αλλά κυρίως είμαστε άνθρωποι και Χριστιανοί, όσο ξέρουμε να τροποποιούμε τον πόνο, όταν τον θεωρούμε δώρο Θεού και τον υπερβαίνουμε με την Χάρη του Θεού. Έτσι έκαναν όλοι οι άγιοι της Εκκλησίας, ιδίως οι μάρτυρες.
Και κάτι ακόμα. Ο πόνος στον άνθρωπο στέλνει ένα σήμα και στην κοινωνία. Είναι σαν να λέη: «Προσέξτε με! Χρειάζομαι βοήθεια».Συμβαίνει όπως γίνεται στο ανθρώπινο σώμα που τα αισθητήρια του πόνου αναγγέλλουν στα άλλα κύτταρα του σώματος το πρόβλημα. Το ερώτημα είναι: Έχουμε την δυνατότητα να ακούσουμε τον πόνο μας, να αισθανθούμε ευγνωμοσύνη για τον πόνο, να ακούσουμε τον πόνο του συνανθρώπου μας; Με την απάντηση στο ερώτημα αυτό μπορούμε να μετρήσουμε την ψυχική-πνευματική υγεία και την ασθένεια. Έτσι το «πονώ, άρα υπάρχω» δείχνει ότι ζούμε ως άνθρωποι και Χριστιανοί.
www.parembasis.gr