Στα Κατούνια της Λίμνης ( Απο το αφιέρωμα στον Philip Sherrard του περιοδικού «Προσωπική ευθύνη»)

Αγαπητοί μου φίλοι, με αφορμή το σχόλιο ενος αναγνώστη, ξεκινάμε ενα ειδικό αφιέρωμα στον μεγάλο φιλέλληνα και ορθόδοξο Χριστιανό Philip Sherrard, απο μαρτυρίες και δημοσιεύματα που συλλέξαμε, για να δείξουμε οτι υπάρχει και μια αλλη Ελλάδα που γοητεύει και ενθουσιάζει...

Αφιέρωμα στον PHILIP SHERRARD
"Ενας δικός μας ανθρωπος"

Μαρίας Κουρελή

Πήγαινα στη Β' Τάξη του Γυμνασίου όταν αρχίσαμε να εκδίδουμε την "Προσωπική Ευθύνη" και σκεφθήκαμε να πάρουμε για το 3ο τεύχος του περιοδικού μια συνέντευξη από τον Φιλίπ Σέρραρντ, με τον οποίο εμείς τα παιδιά δεν είχαμε μέχρι τότε κάποια επαφή ούτε καλοξέραμε με τι ασχολείται.

Τον συναντήσαμε το απομεσήμερο της 25ης Μαρτίου 1993 στο κτήμα του στα Κατούνια, όπου εδώ και πολλά χρόνια ζούσε και έγγραφε, χωρίς τις γνωστές τεχνολογικές ανέσεις της εποχής μας.

Ένα ανηφορικό δρομάκι, που μετά έγινε μονοπάτι, μας οδήγησε στο καταφύγιο του Φιλίπ Σέρραρντ, όπου φτάσαμε λαχανιασμένες. Μία μαύρη παιχνιδιάρα σκυλίτσα έτρεξε να μας προϋπαντήσει και έκανε παιχνίδια μαζί μας, σα να μας ήξερε. Σκέφτηκα τότε πως ο σκύλος φέρεται όπως το αφεντικό του και συμπέρανα πως και ο άνθρωπος που έμενε εκεί πρέπει να ήταν αληθινά φιλόξενος. Και δεν είχα πέσει έξω.

Από την αρχή νιώσαμε οικεία και φιλικά με τον κύριο Φίλιππο, που χαμογελώντας μας έλεγε συνέχεια να βολευτούμε όπως μας αρέσει, εκεί γύρω από ένα παλιό ξύλινο τραπέζι. Όλοι γελούσαμε. Ήπιαμε και το χυμό που μας πρόσφερε η γυναίκα του, η κ. Διονυσία, κι αρχίσαμε τη κουβέντα. Είχαμε ετοιμάσει ερωτήσεις να κάνουμε αλλά ο κ. Φίλιππος ρωτούσε για μας. Ήθελε να μάθει πώς σκεφτόμαστε και πώς βλέπουμε τον κόσμο. Δε μας έβλεπε σα μια ομάδα παιδιών, αλλά την καθεμιά μας σα μια ξεχωριστή προσωπικότητα. Ενδιαφερόταν και μας ρωτούσε για μας, έτσι που στην αρχή ένοιωσα ότι εμείς ήμασταν τα σημαντικά πρόσωπα που έδιναν συνέντευξη.

Τελικά η συνέντευξη εξελίχθηκε σε μια όμορφη και χαρούμενη φιλική συζήτηση και επικοινωνία. Βέβαια, του θέσαμε όλα τα ερωτήματα που είχαμε ετοιμάσει και μας απάντησε σε όλα, έτσι που έγινε μια καταπληκτική συνέντευξη, γεμάτη ζωντάνια και ενδιαφέρον.

Ήταν πολύ ευαίσθητος άνθρωπος ο Φίλιπ Σέρραρντ, το ένιωσα από τις πρώτες στιγμές. Είχε ένα μεγάλο σεβασμό για όλους. Καταλάβαινε αυτό που ήθελες να του πεις, πριν καν το πεις. Μας διηγούταν τις εμπειρίες του και έλεγε τις απόψεις του σα να ήταν ασήμαντες, παρόλο που ήταν τόσο σπουδαίες.

Και το περιβάλλον εκεί μας είχε όλους επηρεάσει θετικά. Μέσα στην ανθισμένη φύση και μιλούσαμε για τη φύση, για την ομορφιά του κόσμου μας, για την ποίηση, τη μεγάλη ποίηση

του Σεφέρη, του Σικελιανού, του Ελύτη... Μια γαλήνη γύρω μας κι ο κ. Φίλιππος μας έλεγε να κοιτάξουμε τη χάρη κάποιου δέντρου, να ακούσουμε τα βατράχια ή τη φωνή της κουκουβάγιας που μας είχε πλησιάσει όταν πια σουρούπωνε.

Αρχισε να σκοτεινιάζει. Τέσσερις ολόκληρες ώρες είχαμε περάσει συντροφιά με το Φίλιπ Σέρραρντ. Δεν καταλάβαμε πότε πέρασαν. Αυτός επέμενε να μείνουμε κι άλλο. Κατέβηκε μαζί μας το μονοπάτι, συζητώντας με τον κ. Μπαρσάκη. Όταν βγήκαμε στο δρόμο, φάνηκε να λυπήθηκε που φεύγαμε. Τον ξέραμε τόσο λίγο και νομίζω πως αυτός μας έβλεπε σαν παιδιά του. Κι εμείς τον είχαμε συμπαθήσει και τον βλέπαμε πλέον σαν δικό μας άνθρωπο.

Όταν γυρνούσαμε στη Λίμνη, σκεφτόμουν αυτό που τον είχα ρωτήσει κάποια στιγμή. Μα γιατί μας ρωτάτε εμάς, του είπα, η δική σας άποψη δεν έχει περισσότερη σημασία; Και μου απάντησε ότι τη μεγαλύτερη σημασία έχει η άποψη των παιδιών!! Αυτό ακόμα το σκέφτομαι και θα το σκέφτομαι...
(Προσωπική Ευθύνη
Μαθητικό περιοδικό των Γυμνασίων Λίμνης (1993-1996) και Μαντουδίου (1996-1998) υπό το συντονισμό του φιλόλογου καθηγητή Δημήτρη Μπαρσάκη, στα πλαίσια προγράμματος περιβαλλοντικής εκπαίδευσης. Τεύχος 8. Απρίλιος 1996, www.servitoros.gr)

Συνέντευξη με τον PHILIP SHERRARD ( Απο το αφιέρωμα στον Philip Sherrrard του περιοδικού «Προσωπική ευθύνη»)

Με πολύ χαρά σας παρουσιάζουμε μια συνέντευξη του Philip Sherrard που παραχώρησε στο μαθητικό περιοδικό των Γυμνασίων Λίμνης και Μαντουδίου " Προσωπική ευθύνη" .

Θα μπορούσατε, κ. Σέρραρντ, να μας δώσετε κάποια βιογραφικά σας στοιχεία;

Ρ.S.: Βέβαια. Γεννήθηκα στην Αγγλία, στην Οξφόρδη. Η καταγωγή μου όμως είναι από την Ιρλανδία. Ξέρετε, οι Ιρλανδέζοι είναι άλλοι, αλλιώτικοι άνθρωποι από τους Εγγλέζους. Και λίγο περίεργοι, θα έλεγα. Σπουδές έκανα στα πανεπιστήμια του Καίμπριτζ και της Οξφόρδης. Ο πατέρας μου δίδασκε στην Οξφόρδη. Αργότερα, στο δεύτερο πόλεμο, ήρθα στην Ελλάδα, για πρώτη φορά. Αρχισα τότε να μελετώ την ελληνική ποίηση. Είχα μείνει για ένα διάστημα στην Αθήνα και μετά επέστρεψα στην Αγγλία, όπου δίδαξα στα πανεπιστήμια του Λονδίνου και της Οξφόρδης. Πάντα όμως αισθανόμουν πως έχω μια σχέση με την Ελλάδα... με την ιστορία, με τη θρησκεία της Ελλάδας... Μια ειδικότητά μου είναι η Βυζαντινολογία. Αλλά έχω ασχοληθεί και με τη σύγχρονη ελληνική ποίηση. Μερικοί μάλιστα ποιητές, που έχουν πεθάνει τώρα, ήταν πολύ φίλοι μου: ο Σικελιανός, ο Σεφέρης, ο Γκάτσος... Αλλά και ο Ελύτης... και ο μουσικός, ο ...Χατζιδάκις... Στα Κατούνια της Λίμνης, μένω από τριάντα χρόνια. Και τι κάνω εδώ; Δεν ξέρω (γελώντας)... Γράφω διάφορα βιβλία, για το Βυζάντιο, για την ελληνική φιλολογία, κάνω μεταφράσεις ελληνικών ποιημάτων στα αγγλικά και τώρα τελευταία γράφω κάποια βιβλία φιλοσοφικού και οικολογικού περιεχομένου, σχετικά με το «σήμερα» και τις αιτίες της καταστροφής που μας απειλεί. Φαίνεται να μην υπάρχει διέξοδος. Σήμερα, βαδίζουμε προς μια βέβαια καταστροφή. Βρισκόμαστε μπροστά σε έναν γκρεμό. Και φταίμε εμείς, οι μεγάλοι, που οδηγήσαμε τον κόσμο σε αυτό το σημείο... Γι' αυτά λοιπόν γράφω τώρα...

Ποιους Έλληνες ποιητές έχετε μεταφράσει;

Ρ.S.: Το πρώτο μου βιβλίο, διατριβή μου στο Πανεπιστήμιο, ήταν για τη νεότερη ελληνική ποίηση... για τον Σολωμό, τον Παλαμά, τον Σικελιανό, τον Καβάφη και τον Σεφέρη. Αργότερα, με έναν Αμερικάνο φίλο μου, τον KEELEY, μεταφράσαμε μαζί πολλά ποιήματα. Μεταφράσαμε όλα τα έργα του Καβάφη και του Σεφέρη... Μια συλλογή του Σικελιανού... Ελύτη, Γκάτσο...

Υπάρχει κάτι σε κάποιους Έλληνες ποιητές, που σας έχει κάνει εντύπωση, ως προς τον τρόπο αντιμετώπισης και παρουσίασης της φύσης;

Ρ.S.: Μεγάλη ερώτηση. Λίγο - πολύ σε όλους υπάρχει... Προπάντων όμως στην ποίηση του Σικελιανού. Τον Σικελιανό, νομίζω, δεν τον έχετε μελετήσει αρκετά στην Ελλάδα. Περίεργο. Είναι πάρα πολύ μεγάλος ποιητής. Τότε που πρωτοήρθα στην Ελλάδα κι άρχισα να τον διαβάζω, από γαλλική μετάφραση, θυμάμαι ότι κατάλαβα μια φωνή... ότι υπάρχει μια φωνή, μέσα στη φύση. Μια φωνή που δεν υπάρχει πια στην αγγλική και γαλλική ποίηση. Μου είχε κάνει τρομερή εντύπωση πώς αυτός ο άνθρωπος γινόταν ένα με τη φύση. Δεν υπήρχε διαχωρισμός ανάμεσα στον άνθρωπο και τη φύση. Δεν υπήρχε στη συνείδησή του ότι από τη μια είμαι εγώ, ο άνθρωπος, και από την άλλη η φύση, απέναντί μου. Αλλά ήταν ένα σώμα, ένα.

Σας εντυπωσίασε η ταύτισή του με τη φύση...

Ρ.S.: Ακριβώς. Ο ποιητής αυτός είναι το ίδιο με το βουνό, με τη θάλασσα, και ο ίδιος γίνεται φωνή όλων αυτών των πραγμάτων της φύσης. Οι αγελάδες που κατέβαιναν στην ακρογιαλιά... μοιάζουν θεοί, θεϊκές μορφές. Και ο Σεφέρης επίσης, εκεί που λέει: ο ύπνος σε τυλίγει σαν ένα δέντρο με πράσινα φύλλα... Αισθάνεσαι ότι υπάρχει μια προσωπική παρουσία μέσα στη φύση. Εντελώς προσωπική. Μου είχε κάνει μεγάλη εντύπωση. Αυτά δεν είναι σύμβολα. Είναι η πραγματικότητα.

Για το ότι εγκατασταθήκατε στην Ελλάδα, υπάρχουν ιδιαίτεροι λόγοι; Η ελληνική φύση έπαιξε ρόλο;

Ρ.S.: Ναι, έπαιξε... Αλλά είναι δύσκολο θέμα αυτό. Γενικά, κατάλαβα ότι η ζωή στην Ευρώπη, στην Αγγλία και αλλού, έχει πάρει μια στραβή στροφή. Εκείνα τα χρόνια που ήρθα στην Ελλάδα, είδα ότι ο τόπος εδώ δεν είχε μπει σ' αυτό τον κύκλο, δεν είχε καταστραφεί από τις καινούργιες συνθήκες της ζωής, της βιομηχανοποιημένης. Στην Ελλάδα, υπήρχε κατανόηση της ζωής, της φύσης, και οι σχέσεις του ενός ανθρώπου με τον άλλον ήταν πιο γνήσιες...

Υπάρχουν κάποια χαρακτηριστικά της ελληνικής φύσης που σας έχουν γοητεύσει;

Ρ.S.: Νομίζω ότι η φύση είναι μία. Η φύση είναι... φύση. Αλλά, ίσως, μου ταιριάζει καλύτερα η φύση της Ελλάδας απότι, άλλων χωρών... Δεν ξέρω, υπάρχει κάποια διαφορά. Η φύση της Ελλάδας δεν υπάρχει αλλού ακριβώς η ίδια. Υπάρχουν όμως μέρη που μοιάζουν, όπως ξέρω, στην Ιρλανδία, στην Προβηγκία... Στην ελληνική φύση μου αρέσουν τα βουνά, η θάλασσα, το φως. Μου αρέσει η φύση της Ελλάδας. Αισθάνομαι κάποια σχέση με αυτή. Αλλά αυτή τη σχέση με τη φύση την αισθάνομαι παντού. Νομίζω όμως ότι μεγαλύτερη σημασία έχει το πώς αντιμετωπίζεις τη φύση... Ανάμεσα στις αλλαγές που έχουν σήμερα γίνει, είναι και η αλλαγή στην αντιμετώπιση της φύσης, η αλλαγή στον τρόπο που βλέπουμε τη φύση. Γενικά, όλοι μας σήμερα ξεκινούμε από μια επιστημονική αντίληψη της φύσης, ότι δηλαδή είναι κάτι έξω από τον άνθρωπο, χωρίς ψυχή, ότι πρόκειται για ύλη, για κάτι σχεδόν μηχανικό, που μπορείς να το βλέπεις απέξω, που δεν έχει σχέση με τη δική σου ζωή, που δεν έχει μέσα της τη δική της ζωή, μια «συνείδηση», και μια γλώσσα, αν θέλεις...

Αυτό σιγά-σιγά το καταλαβαίνεις. Στα δημοτικά ποιήματα, το βλέπεις, ότι το ένα βουνό μιλάει στο άλλο βουνό. Αυτό το λέμε ποιητική έκφραση. Αλλά δεν είναι ποιητική έκφραση. Λέμε ότι... κοιτάζουμε ένα δέντρο. Μήπως το δέντρο μας κοιτάζει; Δεν το σκεφτόμαστε, γιατί πιστεύουμε πως αυτό είναι ύλη, όπως μας έχει διδάξει η επιστήμη. Και τώρα η επιστήμη τι είναι; Είναι ένα πράγμα που το έχουμε φτιάξει εμείς, τώρα στα τελευταία 300 χρόνια, ένα εντελώς ψεύτικο πράγμα. Ο Σεφέρης, θυμάμαι, κάποτε σ' ένα περίπατό μας, μου είχε πει: «Εσύ είσαι από τα μέρη της Αγγλίας, δεν θα καταλάβεις αυτά που σου λέω. Αλλά αυτό εδώ το κορμί μου το αισθάνομαι ίδιο με το κορμί του βουνού... το δέρμα μου, το ίδιο πράγμα είναι. Μα πώς να το καταλάβεις; Εγώ εδώ μπορώ να μιλάω με το δέντρο, με το βουνό... Αυτό εσείς εκεί στο βορρά δεν το καταλαβαίνετε...» Τελευταία, διάβασα κάτι που έχει γράψει ένας ασκητής του Αγίου Όρους. Κάποιος πήγε και τον ρώτησε τι στάση πρέπει να έχουμε απέναντι στη φύση. Και απαντάει αυτός ότι το ράσο του Αγίου Νεκταρίου το φιλάμε, το ασπαζόμαστε, αυτό το ρούχο που είχε φορέσει ο Αγιος Νεκτάριος. Γιατί λοιπόν να μην ασπαζόμαστε και τα φύλλα του δέντρου και το χορτάρι, που μέσα τους βρίσκεται ο Θεός;

Βλέπουμε όμως τη φύση σαν αντικείμενο, που μπορούμε να την κάνουμε ό,τι εμείς θέλουμε. Αν όμως καταλάβουμε ότι όλα γύρω μας είναι σαν ν' αγγίζουμε έναν άνθρωπο, τον πιο αγαπητό... Γιατί υπάρχει μια προσωπική παρουσία μέσα στη φύση. Η φύση πονάει. Αλλά δυστυχώς, όλα τα κοιτάζουμε σαν να είναι ένα σύνολο χημικών στοιχείων που δεν αισθάνονται. Πρέπει να αλλάξουμε αυτή τη νοοτροπία. Ίσως εμείς να έχουμε υψηλότερη νόηση, αλλά κι αυτά αισθάνονται και πονάνε και μας κρίνουν. Τι λέτε... αμφιβάλλετε;

Καταλαβαίνουμε...

Θα θέλαμε πάντως να διευκρινίσουμε ότι η προηγούμενη ερώτησή μας δεν προϋποθέτει μια ανθρωποκεντρική θεώρηση της φύσης. Απλώς, εννοούσαμε κάποια ξεχωριστά εξωτερικά χαρακτηριστικά του ελληνικού τοπίου...

Ρ.S.: Ναι... Και δεν νομίζω πως υπάρχει κάτι ιδιαίτερο εδώ, στους συνδυασμούς βουνού και θάλασσας. Αλλά κάθε τοπίο είναι καταπληκτικό. Βέβαια, όσοι μένουν στη φύση, δεν καταλαβαίνουν όλη τη μεγάλη χάρη που βρίσκεται μπροστά τους. Δυστυχώς, δεν καταλαβαίνουν πόσο τυχεροί είναι... Είναι το περιβάλλον, όπου ζουν κάθε μέρα, και γι' αυτό δεν του δίνουν μεγάλη σημασία.

Καλύτερα να τους έλειπε αρχικά;

Ρ.S.: Όχι. Αυτό θα ήταν στέρηση. Τα παιδιά, για παράδειγμα, που γεννήθηκαν και ζουν στην Αθήνα, δεν έχουν κοινωνία με τη φύση... έχουν χωριστεί, και είναι δύσκολο να την αποκτήσουν. Και η εκπαίδευση ακόμα μας χωρίζει από τη φύση. Μας δίνει μια εικόνα πλαστή για τη φύση... ότι είναι αντικείμενο, για τις δικές μας ανάγκες, για εκμετάλλευση. Και για να αποκτήσεις την άλλη αντίληψη για τη φύση, δεν είναι εύκολο τώρα. Αυτή την αντίληψη που υπήρχε κάποτε. Όπως σε αυτό το κομμάτι της επιστολής του Σιάτλ, που είχατε στο δεύτερο τεύχος του εντύπου σας. Αυτό είναι το φυσικό.

Φύση είμαστε και μεις οι ίδιοι...

Ρ.S.: Ναι, μπράβο. Και νομίζω πως αυτό το καταλαβαίνουν οι γυναίκες καλύτερα από τους άντρες. Αν υπάρχει ελπίδα για τον κόσμο, υπάρχει από τις γυναίκες. Νομίζω όμως πως δεν είναι σωστό να βάζουν οι γυναίκες στόχο τη μίμηση και την κατάκτηση όλων των θέσεων που κατείχαν άντρες. Εννοώ αυτό το κίνημα, το φεμινισμό... Αλλη είναι η αντίληψη της γυναίκας. Η γυναίκα έχει το δώρο να σηκώσει το βάρος των μεγάλων αυτών προβλημάτων...

Γενικά, τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κόσμος μας είναι πολύ μεγάλα. Είπατε, μάλιστα, ότι «βαδίζουμε προς μια βέβαια καταστροφή...». Θα θέλατε να σχολιάσετε και την άποψη του Ντοστιογιέφσκι ότι «η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο»;

Ρ.S.: Ναι... Τι λέει όμως μετά το Ντοστογιέφσκι; Λέει ότι υπάρχει η καλή ομορφιά και η άσχημη ομορφιά. Ο ίδιος ο Ντοστογιέφσκι το σχολιάζει. Είναι μερικοί που βρίσκουν κάποια ομορφιά η οποία στην πραγματικότητα δεν είναι όμορφη. Υπάρχει όμως και η πραγματική ομορφιά, όπως είναι η ομορφιά της φύσης. Αλλά αρκετοί μπορεί να βρίσκουν κάτι όμορφο και στην... τηλεόραση. Μετά από αυτή τη φράση του, ο Ντοστογιέφσκι συνεχίζει έτσι: Ποια ομορφιά όμως; Όχι η ψεύτικη, η διαβολική ομορφιά. Γιατί ο διάβολος μπορεί να πάρει όμορφη όψη, μα η ομορφιά του είναι ... διαβολική. Έτσι, λέει. Υπάρχει η ομορφιά του θεού και η ομορφιά του διαβόλου. Πρέπει να κάνεις διάκριση ανάμεσά τους. Πώς θα κάνεις αυτή τη διάκριση, είναι άγνωστο. Το μόνο που είναι βέβαιο είναι ότι η φυσική ομορφιά είναι αληθινή ομορφιά, ομορφιά του θεού. Η φτιαχτή ομορφιά, αυτή που περνάει από μηχανές και τέτοια, ίσως είναι η ομορφιά του διαβόλου.

Ο άνθρωπος όμως την έχει δημιουργήσει.

Ρ.S.: Και βέβαια. Όταν λέμε του διαβόλου, εννοούμε του κακού. Πρόκειται για κάτι που μας φαίνεται ευχάριστο. Αλλά αυτό μόνο εξωτερικά είναι όμορφο. Έτσι, μερικοί λένε ότι ένα αυτοκίνητο είναι όμορφο, ότι έχει ομορφιά. Αλλά το αυτοκίνητο μολύνει την ατμόσφαιρα. Αυτή λοιπόν δεν είναι αληθινή ομορφιά. Είναι φτιαχτή... Η φυσική ομορφιά είναι η αληθινή. Αλλά και πράγματα που φτιάχνουν οι άνθρωποι, με τα χέρια τους...

Και με αγάπη...

Ρ.S.: Ναι, αυτό αποτελεί κάποια εγγύηση. Δεν είναι απόλυτη εγγύηση ότι κάτι είναι όμορφο. Η ομορφιά πρέπει να ταιριάζει με το σκοπό που έχει η ζωή.

Η φυσική ομορφιά συχνά υμνείται και στη δημοτική μας ποίηση, αλλά συμβαίνει και το εξής περίεργο: Δίπλα στην ομορφιά παραμονεύει κάποτε και ο «χάρος». Πως το βλέπετε αυτό; Πρόκειται για μια έμφυτη απαισιοδοξία του Έλληνα ή ίσως για βαθιά και ουσιαστική βίωση της πραγματικότητας;

Ας αναφέρουμε για παράδειγμα ένα δημοτικό τραγούδι:
«Με γέλασαν μια χαραυγή,
της άνοιξης τ' αηδόνια,
με γέλασαν και μου' πανε
πως χάρος δεν με παίρνει...
Και βγήκα πάνω στα βουνά,
ψηλά στα κορφοβούνια...
βλέπω το χάρο να' ρχεται
στο άλογο καβάλα...
Μη με παίρνεις χάρε, μη με παίρνεις,
γιατί δεν με ξαναφέρνεις...».

Κοντά στη φυσική ομορφιά είναι κι ο χάρος, κοντά στ' αηδόνια και στα κορφοβούνια.

Ρ.S.: Βέβαια, ο χάρος είναι μέσα στη ζωή. Δεν είναι; Πώς να τον βγάλεις έξω από τη ζωή; Πώς να μην υπάρχει; Υπάρχει η ομορφιά, υπάρχει και ο χάρος. Και πώς το ένα να μην έχει σχέση με τον άλλο; Όλα όσα γεννιούνται στη γη, ζουν για ένα διάστημα. Όπως αυτό το δέντρο, αυτή η ελιά μπροστά μας. Μα αυτό δεν έχει σημασία. Και δε σημαίνει πως αυτό το δέντρο δεν έχει την ομορφιά του. Ούτε πως η ομορφιά δεν έχει νόημα, επειδή μια μέρα θα πεθάνουμε.

Το θεωρείτε όμως τόσο φυσιολογικό, όταν ένας άνθρωπος, μέσα στην ομορφιά της φύσης, σκέφτεται το θάνατο; Για την ακρίβεια, όχι ένας άνθρωπος, αλλά ένας λαός, αφού πρόκειται για δημοτική ποίηση.

Ρ.S.: Έτσι νομίζω, ναι. Γιατί όταν ένας λαός δεν σκέφτεται το θάνατο, δεν σκέφτεται πολύ και τη ζωή. Οι άνθρωποι, οι λαοί, που σκέφτονται και το θάνατο, ζουν πιο έντονα από αυτούς που δεν έχουν την ιδέα του θανάτου μέσα τους. Δεν είναι απαισιοδοξία αυτό. Σε άλλα μέρη, όπως στην Αμερική ή στην Αγγλία, που κρύβουν το θάνατο, έχουν ξεχάσει και πώς να ζήσουνε. Δεν καταλαβαίνουν, νομίζουν θα είμαστε εδώ για πάντα. Ενώ στην Ελλάδα ακόμα διατηρείται και το έθιμο να βλέπεις τον πεθαμένο στην κηδεία, να δεις ότι αυτός ο άνθρωπος έχει πεθάνει. Στην Αμερική και στην Αγγλία τον σκεπάζουν...

Πιστεύετε λοιπόν ότι οι Έλληνες είναι ένας λαός που δεν πετάει στα σύννεφα, αλλά είναι προσγειωμένος στην πραγματικότητα;

Ρ.S.: Ναι, ήτανε και είναι. Πολύ σωστή ερώτηση. Οι Έλληνες είναι πιο πολύ ριζωμένοι στη ζωή και αφού ο θάνατος είναι κομμάτι της ζωής, δεν τον βγάζουν έξω από τη ζωή. Μέσα στη ζωή, και τον αντιμετωπίζουν... Είναι περίεργο, μυστήριο πράγμα. Αλλά όσο πιο ζωντανή είναι η επαφή με το θάνατο, τόσο πιο ζωντανή είναι και η επαφή με τη ζωή... Καταλαβαίνεις πόσο πολύτιμο είναι να ζεις, τι πολύτιμο πράγμα είναι η ζωή. Ενώ αν χάνεις την επαφή με το θάνατο, τότε παίρνεις τη ζωή σαν κάτι χωρίς μεγάλη σημασία. Και όσο προσπαθούμε να αποκλείσουμε το θάνατο από τη ζωή, τόσο χάνουμε την επαφή με τη ζωή. Χάνουμε την επαφή και με τον εαυτό μας...

Δεν βλέπετε λοιπόν απαισιοδοξία.

Ρ.S.: Καθόλου. Είναι η πραγματικότητα. Πρέπει να ψάξεις να βρεις τι νόημα έχει κι ο θάνατος. Αυτό που βλέπουμε, σε λίγο δεν θα το βλέπουμε. Και η ευλογία είναι που το βλέπουμε τώρα...

Όταν όμως σκεφτόμαστε το θάνατο, δεν χάνουμε τότε την ομορφιά;

Ρ.S.: Μα όταν πας να χάσεις κάτι, τότε το εκτιμάς περισσότερο.

Ας πάμε στον Όμηρο, σε ένα θέμα σχετικό με το φως - ήλιο. Στην Ιλιάδα (Ρ 647) υπάρχει η φράση «εν φάει και όλεσσον» (=στο φως, και ας μας καταστρέψεις), που λέει ο Αίας στο Δία, όταν ο Δίας, κατά την εξέλιξη της μάχης, σκοτείνιασε τον ουρανό, πενθώντας για το θάνατο του Πατρόκλου. Μπορείτε να σχολιάσετε αυτό τον μάλλον παράδοξο λόγο του Αίαντα; Νομίζετε ότι μπορεί να συνδεθεί με μια παθιασμένη λατρεία του ήλιου, όπως ίσως συμβαίνει και στην ποίηση του Ελύτη;

Ρ.S.: Και στην ποίηση του Σεφέρη. Ο ήλιος όμως σημαίνει μόνο τον ήλιο; Γιατί και στο Ευαγγέλιο του Ιωάννη λέει ότι κι ο Θεός είναι Λόγος και Φως, που φωτίζει τον άνθρωπο. Λοιπόν, το φως είναι μόνο το φυσικό φως; Και ο Σεφέρης, όταν μεταχειρίζεται τη λέξη, είναι λίγο αμφίβολη η σημασία της. Και ο Γκαίτε, όταν πέθαινε, είπε: Περισσότερο φως!Αυτό δεν σημαίνει πως ήθελε να δει τον ήλιο περισσότερο. Ήθελε περισσότερο φως. Φως, είναι μια μεταφυσική έννοια... και ο ήλιος ενσαρκώνει αυτή την έννοια μέσα στον κόσμο. Ο Όμηρος είναι τυφλός, αλλά μέσα του έχει ένα φως καταπληκτικό.

Και μήπως τελικά η Μούσα είναι το φως του Ομήρου, ώστε να μη χρειάζεται και τα μάτια του για να βλέπει;

Ρ.S.: Μπορεί, ναι. Και ο Milton, ο πολύ μεγάλος Αγγλος ποιητής, ήταν κι αυτός τυφλός. Αλλά μιλάει για το φως με καταπληκτικό τρόπο. Τελικά, δεν ξέρω αν ο Όμηρος εννοεί το φως της ημέρας. Ίσως εννοεί ένα άλλο φως, που μπορείς να το δεις ακόμα κι αν είσαι τυφλός.

Ίσως ο Όμηρος σ' αυτό το στίχο να εκφράζει και τη δική του επιθυμία να δει.

Το παράδοξο είναι ότι η αξία του φωτός μπαίνει πάνω από την αξία της ζωής. Θα μπορούσε αυτό να θεωρηθεί «σουρρεαλιστική» αντιμετώπιση της ζωής;

Ρ.S.: Όχι σουρρεαλιστική. Πνευματική, θα έλεγα. Σουρρεαλισμός σημαίνει πάνω από το ρεαλισμό. Στην πραγματικότητα όμως, αυτό είναι ο ρεαλισμός... Πού λέει κι ο Σεφέρης για το φως; Ναι, στην «Κίχλη» λέει: «το φως πίσω από τον ήλιο». Τι εννοεί όταν λέει «το φως πίσω από τον ήλιο»; Είναι κάτι άλλο. Κάπου μιλάει και για μαύρο φως.

Ίσως αυτό πάει στο συμβολισμό. Αλλά τον Αίαντα, ενώ κινδυνεύει η ζωή του στη μάχη, τον πειράζει που χάθηκε το φως και φωνάζει: φως και να πεθάνω!

Ρ.S.: Προφανώς, ζητώντας φως, ζητούσε να «καταλάβει»...

Δε θα θέλαμε να σας κουράσουμε περισσότερο κ. SHERRARD. Μήπως εσείς θέλετε κάτι να προσθέσετε;

Ρ.S.: Δεν με κουράζετε καθόλου. Εγώ μήπως σας κουράζω... (γελώντας). Σκέφτομαι, είναι περίεργο, σ' αυτά τα 14 χρόνια σας να καταλάβετε. Πώς να σας περιγράψω τα πράγματα, όπως όταν ήμουν εγώ παιδί; Γίνεται αυτό; Όλα έχουν αλλάξει τόσο πολύ. Πώς να το εξηγήσω... Θυμάμαι που μου έλεγε ο Σεφέρης: «Τότε που ήμουν παιδί -στη Μικρασία γεννήθηκε- όλα εκείνα τα έθιμα που είχαμε, φτάναν ως τον Όμηρο... και καταλαβαίναμε τη ζωή με τον τρόπο που την καταλάβαινε ο Όμηρος». Τώρα λοιπόν στα τελευταία χρόνια όλα άλλαξαν. Λένε πως ο κόσμος δεν μπορεί να κρατηθεί πέρα από 20-40 χρόνια. Δεν μπορεί. Θα καταστραφεί. Είναι η αλήθεια, κινδυνεύει ο κόσμος. Είναι ζήτημα αν θα υπάρχει σε 30-40 χρόνια, δεν ξέρω. Κινδυνεύει ο κόσμος. Και πρέπει να τα πούμε αυτά τα πράγματα...

(Στη συνέντευξη συμμετείχαν οι μαθήτριες Σοφία Παπακωνσταντοπούλου, Ελένη Στάμου, Μαρία Κουρέλη και ο συντονιστής καθηγητής Δημήτρης Μπαρσάκης).

(Προσωπική Ευθύνη
Μαθητικό περιοδικό των Γυμνασίων Λίμνης (1993-1996) και Μαντουδίου (1996-1998) υπό το συντονισμό του φιλόλογου καθηγητή Δημήτρη Μπαρσάκη, στα πλαίσια προγράμματος περιβαλλοντικής εκπαίδευσης. Τεύχος 8. Απρίλιος 1996, www.servitoros.gr)

ΗΜΕΡΙΔΑ ΓΙΑ ΤΟΝ PHILIP SHERRARD

στη μνήμη του John Leatham
ΤΟ ΙΕΡΟ ΣΤΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
ΤΕΤΑΡΤΗ 28 ΜΑΙΟΥ 18.00 μ.μ.
Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών (Αίθουσα Σεμιναρίων) Β.Κωνσταντίνου 48

Ο Philip Sherrard (1922-1995) υπήρξε συγγραφέας, ποιητής, μεταφραστής, ακαδημαικός, θεολόγος και πρεσβευτής της ελληνικής ορθόδοξης παράδοσης. Γεννήθηκε στην Οξφόρδη, σπούδασε στο Κέιμπριτζ και στο Λονδίνο και εζησε πολλά χρόνια στην Ελλάδα. Πίστευε οτι ο μεταβυζαντινός πολιτισμός της Ελλάδας ηταν ουσιαστικά και οργανικά δεμένος με την πνευματική παράδοση της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και αφιέρωσε μεγάλο μέρος της ζωής του στη μετάδοση αυτής της ιδέας, ιδιαίτερα στον τομέα της σύγχρονης ελληνικής ποίησης. Το εργο του ειναι πρωτοπόρο σε πολλούς τομείς και για πολλούς ανοιξε νέους δρόμους στον μύθο και τη φαντασία καθώς και τη θεολογία.
Αισθανόταν πολύ εντονα την ανάγκη μιας αυθεντικά χριστιανικής απάντησης στα σύγχρονα προβλήματα, θεμελιωμένης στις ρίζες της χριστιανικής παράδοσης, και σε μεγάλο μέρος του εργου του πραγματεύτηκε τις καταστροφικές συνέπειες των σύγχρονων τεχνολογιών και τους τρόπους να επαναπροσδιοριστεί μια κοσμολογία που θα μπορούσε να απελευθερώσει τον ανθρωπο απο τα επακόλουθα αδιέξοδα.

ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ
Μητροπολίτης Διοκλείας Κάλλιστος Γουέαρ
Φίλιππος Σέρραρντ: Ενας προφήτης των καιρών μας

π.Ευάγγελος Γκανάς
Φίλιππος Σέρραρντ και π. Ιωάννης Ρωμανίδης: Μια σύγκριση των απόψεων τους πάνω στο δόγμα της δημιουργίας

Δημήτρης Μαυρόπουλος, καθηγητής θεολογίας
Ο θελογικός στοχασμός του Φίλιππου Σέρραρντ

Βάνα Ξένου
Το Ιερό στην Τέχνη

Σωτήρης Γουνελάς, συγγραφέας και ποιητής
Η κριτική του Σέρραρντ στην επιστήμη

Κορυφαίο εκδοτικό γεγονός

Απο το Κέντρο Πατερικών εκδόσεων ελάβαμε την παρακάτω γνωστοποίηση την οποία και σας παρουσιάζουμε ως εχει:

ΓΝΩΣΤΟΠΟΙΗΣΙΣ ΕΚΔΟΤΙΚΟΥ ΑΘΛΟΥ

Ἕν μέγα ἐκδοτικὸν τόλμημα ἔφερεν εἰς πέρας τὸ «ΚΕΝΤΡΟΝ ΠΑΤΕΡΙΚΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ». Πρόκειται διὰ τὸ μνημειῶδες καὶ ἱστορικὸν ἔργον «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ» τοῦ Migne. Εἶναι ἡ διεθνὴς πηγὴ τῶν Πατερικῶν καὶ Βυζαντινῶν κειμένων. Περιέχει τὰ κείμενα 800 περίπου Συγγραφέων. Ὅλων τῶν ἁγίων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῶν ἄλλων Ἐκκλησιαστικῶν Συγγραφέων, ὡς καὶ τῶν μεγάλων Ἱστορικῶν, Χρονογράφων καὶ τῶν ὑπολοίπων Βυζαντινῶν Συγγραφέων.
Τὸ ἔργον αὐτό, τὸ ὁποῖον διὰ πρώτην φορὰν ἐξεδόθη εἰς τὴν Ἑλλάδα, ἔχει ἐπαινεθῆ ἀπὸ τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον καὶ τὰ ἄλλα Ὀρθόδοξα Πατριαρχεῖα, ἀπὸ τὴν Ἱερὰν Σύνοδον τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ἀπὸ τὰς εἴκοσι Ἱερὰς Μονὰς τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ἀπὸ τὸν Πρόεδρον τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν, ἀπὸ Καθηγητὰς τῶν ἑλληνικῶν καὶ ξένων Πανεπιστημίων, καθὼς καὶ ἀπὸ ἄλλους ἁρμοδίους παράγοντας τῆς Ἐπιστήμης καὶ τῶν Γραμμάτων.
Ἐκπαιδευτικοί, Κληρικοί, Ἐπιστήμονες, σχεδὸν ὅλων τῶν κλάδων, φοιτηταί, συγγραφεῖς, δημοσιογράφοι, ἐρευνηταὶ καὶ ὅλοι οἱ ἄνθρωποι τῶν Γραμμάτων καὶ τοῦ πνεύματος ἔχουν ἀνάγκην αὐτοῦ τοῦ ἔργου.
Κατὰ τὰ τελευταῖα ἔτη συνεχῶς ἐπεκτείνεται ἡ στροφὴ πρὸς τὰς κλασικὰς πνευματικὰς πηγὰς εἰς παγκόσμιον κλίμακα. Τὴν πρώτην θέσιν εἰς τὴν παγκόσμιον πνευματικὴν ἀναζήτησιν κατέχουν ὅλα τὰ κλασικὰ καὶ διαχρονικὰ ἑλληνικὰ κείμενα. Τὰ κείμενα τῆς Πατρολογίας τοῦ Migne, μὲ τοὺς 10.000 καὶ πλέον τίτλους καὶ τοὺς 800 περίπου συγγραφεῖς, δὲν εἶναι μόνον τῆς Ὀρθοδοξίας, ἀλλὰ καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ, ἀνεπανάληπτα καὶ αἰώνια πνευματικὰ θησαυρίσματα.
Ἡ Πατρολογία τοῦ Migne σήμερον ἀξιοποιεῖται κατὰ τὸν καλύτερον τρόπον μὲ τὰ ἐκδοθέντα διὰ πρώτην φορὰν τρία θεματολογικὰ εὑρετήρια.
Ἐπίσης, σημειοῦται ὅτι ἡ ἑλληνικὴ ἔκδοσις τῆς Πατρολογίας τοῦ Minge ἔχει ἐμπλουτισθῆ μὲ πολλὰ καὶ ἀξιόλογα ἐπιστημονικὰ συμπληρώματα χιλιάδων σελίδων, ὅπως πίνακες περιεχομένων, βιογραφικὰ στοιχεῖα, εἰσαγωγαί, βιβλιογραφίαι, συστηματικοὶ πίνακες ἁγιογραφικῶν χωρίων κ.ἄ. Ἐπισημαίνεται ἰδιαιτέρως ὅτι οἱ ἁγιογραφικοὶ πίνακες ἑκάστου τόμου ἔχουν οὐσιαστικὴν σημασίαν καὶ μεγάλην πρακτικότητα. Μόνον διὰ τῶν πινάκων αὐτῶν δυνάμεθα εἰς τὸ ἑξῆς νὰ πληροφορούμεθα εὐχερῶς πῶς ἡρμήνευσαν οἱ ἅγιοι Πατέρες, ἀνὰ τοὺς αἰῶνας, τὰ ἐν δεδομένῃ στιγμῇ παρουσιαζόμενα ἁγιογραφικὰ χωρία.
Ἡ Πατρολογία τοῦ Migne θὰ συμπληρωθῇ μὲ ὅσα ἔργα τῶν 15 πρώτων αἰώνων δὲν ἔχουν συμπεριληφθῆ εἰς αὐτὴν καὶ θὰ ὁλοκληρωθῇ μὲ ὅλα τὰ Μεταβυζαντινὰ καὶ Νεώτερα κλασικὰ κείμενα τῆς Ἑλληνορθοδόξου Γραμματείας τῶν ἐν συνεχείᾳ τῆς Πατρολογίας τοῦ Migne 5 τελευταίων αἰώνων τῆς δευτέρας χιλιετίας τοῦ Χριστιανισμοῦ, μεταξὺ τῶν ὁποίων θὰ εἶναι καὶ τὰ γραπτὰ ἀριστουργήματα ὅλων τῶν Διδασκάλων τοῦ Γένους.
Μὲ τὴν ἔκδοσιν, τὴν συμπλήρωσιν καὶ τὴν ὁλοκλήρωσιν τῆς «ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑΣ» τοῦ Migne θὰ δημιουργηθῇ ἡ μεγαλυτέρα ἐκδοτικὴ σειρὰ εἰς τὸν κόσμον, ὅπως ἀξίζει καὶ εἶναι δίκαιον νὰ ἀνήκῃ εἰς τὴν ἑλληνικὴν γλῶσσαν. Τὸ μεγαλοπρεπέστατον αὐτὸ καὶ διεθνοῦς χρήσεως ἐκδοτικὸν οἰκοδόμημα θὰ εἶναι ὁ φωτεινότερος πνευματικὸς φάρος τῆς Γῆς, μετὰ τὴν Ἁγίαν Γραφήν. Διὰ πρώτην φορὰν συγκεντρώνονται εἰς ἕν ἐκδοτικὸν σῶμα (corpus) οἱ ἀνεπανάληπτοι αὐτοὶ θησαυροὶ τῶν 2.000 ἐτῶν τοῦ Χριστιανισμοῦ.
Ἡ ὁλοκλήρωσις τῆς Πατρολογίας τοῦ Minge ἀρχίζει μὲ τὰ περίφημα θεολογικὰ ἔργα τοῦ πρώτου Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου μετὰ τὴν Ἅλωσιν, τοῦ Γενναδίου Σχολαρίου.
Ἡ προμήθεια τῶν ὡς ἄνω ἀπαραμίλλων προϊόντων τοῦ συνδυασμοῦ τῆς θείας Χάριτος καὶ τῆς ἰσχυρᾶς καὶ καθαρᾶς ἀνθρωπίνης σκέψεως, τὰ ὁποῖα ἔχουν αἰώνιον κῦρος καὶ διαρκῆ ἐπικαιρότητα, γίνεται μὲ τὸ σύστημα ἐγγραφῆς συνδρομητῶν.
Μία ἔκδοσις τοιαύτης ἐκτάσεως δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ ἐπαναληφθῇ. Τὰ ἀντίτυπα τῶν νέων τόμων θὰ ἐκδίδωνται περίπου ἀναλόγως πρὸς τὸν ἀριθμὸν τῶν συνδρομητῶν. Ὁ ἐναπομείνας ἀριθμὸς τόμων τῆς Πατρολογίας τοῦ Migne εἶναι σχετικῶς περιωρισμένος. Δι’ αὐτὸ οἱ ἐνδιαφερόμενοι νὰ ἐγγραφοῦν ἐγκαίρως, ὥστε νὰ καθορισθῇ περίπου ὁ ἀριθμὸς τῶν ἐξαντληθέντων καὶ τῶν ἐκδιδομένων ἀντιτύπων διὰ νὰ ἀποφευχθῇ ὁ κίνδυνος τῆς ἀμέσου ἐξαντλήσεως τῶν τόμων, ὅπως ἔχει συμβῆ εἰς ἀρκετοὺς τόμους. Ἡ ἀνατύπωσις τῶν ἐξαντληθέντων τόμων, μὲ τὰ σημερινὰ δεδομένα, θὰ εἶναι ἡ τελευταία.
Ἡ εὐκαιρία εἶναι ὄντως μοναδικὴ καὶ ἀνεπανάληπτος διὰ τὴν ἀπόκτησιν αὐτοῦ τοῦ ἐκδοτικοῦ μεγαλουργήματος καὶ μάλιστα μὲ καταπληκτικοὺς οἰκονομικοὺς ὅρους. Ἕκαστος ὀγκωδέστατος καὶ πολυτελοῦς βιβλιοδεσίας τόμος διατίθεται εἰς τὸ 1/5 περίπου τῆς τιμῆς ἄλλης ἐκδοτικῆς πηγῆς τοῦ ἐξωτερικοῦ, χωρὶς τὸ δέσιμον καὶ χωρὶς τὰ ἐπιστημονικὰ συμπληρώματα τῆς ἑλληνικῆς ἐκδόσεως.

Ἡ ἐγγραφὴ γίνεται τηλεφωνικῶς, μὲ FAX, μὲ ἐπιστολὴ ἢ μὲ ἐπίσκεψιν εἰς τὰ Γραφεῖα τοῦ Ἐκδοτικοῦ Οἴκου.
ΚΕΝΤΡΟ ΠΑΤΕΡΙΚΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ, Πατησίων 5, Α οροφος, 104 31 ΑΘΗΝΑΙ-GREECE, τηλ.+FAX +302105243400, E-mail: patrologiakepe@yahoo.gr. Ιδρυτής Πρωτοπρεσβύτερος Ιωάννης Διώτης, θεολόγος-δημοσιογράφος

Κοιμήθηκε η Τατιάνα Γιανναρά

Σημαντικό το έργο της Ανθρωπος αφοσιωμένος στην τέχνη και τον πολιτισμό ήταν η Τατιάνα Γιανναρά, που έφυγε πρόωρα από τη ζωή στις 9 Μαΐου. Οσοι τη γνώρισαν μιλούν για μια ευγενική ψυχή και αθόρυβη εργάτρια, με μεγάλες αγάπες τον χορό (στα νεανικά χρόνια της) και τη λαογραφία, στην οποία προσηλώθηκε για πολλά χρόνια φέροντας εις πέρας σημαντικές έρευνες. Η Τατιάνα Γιανναρά -το γένος Ιωάννου,σύζυγος του καθηγητή Χρήστου Γιανναρά- συνέχισε το έργο της μεγάλης λαογράφου Αγγελικής Χατζημιχάλη. Επί πέντε χρόνια υπήρξε μαθήτρια και βοηθός της και όργωσε την ελληνική ύπαιθρο συλλέγοντας λαογραφικό υλικό για ό,τι αφορούσε τη φορεσιά, το κέντημα και τις κλώστινες συνθέσεις. Η αγάπη της για την έρευνα την ξαναέφερε στο Παρίσι (όπου πολύ νεαρή είχε σπουδάσει χορό και χορογραφία, μαθήτρια του Μπεζάρ και του Μαρσώ) για να πάρει πτυχίο στην Εθνολογία. Συγκέντρωσε, συμπλήρωσε, επεξεργάστηκε και ανέλαβε την επιστημονική και εκδοτική ευθύνη για τους δύο τόμους, από τα κατάλοιπα της Αγγελικής Χατζημιχάλη, «Ελληνική Λαϊκή Φορεσιά» (εκδ. Μέλισσα). Δικά της βιβλία είναι επίσης οι δύο τόμοι «Ελληνικές Κλώστινες Συνθέσεις (Δαντέλες)» (εκδ. Μέλισσα), «Ελληνική Κεντητική 17ος - 19ος αι. - από τις συλλογές του Μουσείου Victoria & Albert», «Ο Κρητικός Ποδόγυρος», «Το Κρητικό Κέντημα». Ηταν η πρώτη που μελέτησε τη γυναικεία φορεσία στην Ελυμπο Καρπάθου. Τελευταία εργώδης δουλειά ήταν η επανέκδοση του υλικού και των κειμένων της Αγγελικής Χατζημιχάλη για τον πρώτο τόμο των «Σαρακατσάνων». Οταν άνοιξαν τα σύνορα με την Αλβανία, με επανειλημμένα ταξίδια τον Νότο, οργάνωσε τις Ελληνίδες των χωριών σε μια συντονισμένη παραγωγή παραδοσιακών κεντημάτων προκειμένου να βοηθηθούν οικονομικά, ώστε να παραμείνουν στον τόπο τους. Σε αυτή την προσπάθεια έδωσε το όνομα «Παλάσσα». Υπήρξε συνεργάτης του Μουσείου Μπενάκη επί 11 χρόνια. Χάρη στην Τατιάνα Γιανναρά οργανώθηκε στο Μουσείο Victoria & Albert του Λονδίνου η περίφημη έκθεση για τα ελληνικά κεντήματα, την οποία έστησε με προσωπική εργασία και μόχθο. Η Τατιάνα Γιανναρά άφησε ένα σημαντικό έργο, το οποίο πρέπει να συνεχιστεί(Καθημερινή 15-5-08).

Χριστός- Η Χώρα των Ζώντων

Μια νέα εκδοση συλλογής δοκιμίων του μεγάλου Σέρβου θεολόγου και πρώην επισκόπου Ζαχουμίου και Ερζεγοβίνης, Καθηγητού π.Αθανασίου Γιέβτιτς ερχεται σαν μια εκπληξη, σαν μια απρόσμενη ανθοφορία μέσα στο καταχείμωνο.

Ο πατήρ Αθανάσιος σ ’αυτό το έργο καταπιάνεται με δυνατά θεολογικά ζητήματα, όπως το Μυστήριο του Βαπτίσματος, τα εσχατα στην καθημερινή μας ζωή, τον άνθρωπο και το χωροχρόνο, την αγάπη ως θεμέλιο της γνώσης στην ησυχαστική γνωσιολογία, τον κίνδυνο αιρέσεων στη σύγχρονη τριαδολογία και άλλα ενδιαφέροντα θέματα.

Η εκδοτική εταιρεία “Ίνδικτος” ανέλαβε την προσεγμένη έκδοση του βιβλίου με ένα υπέροχο εξώφυλλο, λεπτομέρεια από τη Δέηση της Μονής της Χώρας της Κωνσταντινούπολης, ολοκληρώνοντας έτσι την όλη δουλειά.

Ένα μικρό δείγμα από τον ζωντανό και χειμαρρώδη θεολογικό του λόγο, σας παρουσιάζω από το δοκίμιο "Χριστός στην Εκκλησία-Λειτουργία. Η Χώρα των Ζώντων-Η Σύναξη της Ορθοδοξίας" :

"....Η Χώρα των Ζώντων δεν είναι νοσταλγία τού παρελ­θόντος. Είναι νοσταλγία έσχατολογική, στραμμένη μπροστά. Ή αρχαία Ελληνική και Ινδική, ή οποιαδήποτε άλλη νοσταλγία, γυ­ρίζει πίσω, στήν καταγωγή, στήν πρώτη εστία. Αυτό προκαλεί πόνο και μας καθυστερεί. Ή ψυχολογία καταπιάνεται πολύ μέ αυτά, και ισχυρίζεται οτι «ερμηνεύει» τον άνθρωπο, άλλα βασικά επι­στρέφει στο παρελθόν και ανασκάβει τό υποσυνείδητο, προσυνεί-δητο, κ.λπ., και έτσι αδικεί τον άνθρωπο. Ό άνθρωπος είναι εκείνο πού θα είναι, περισσότερο άπό αυτό πού είναι τώρα. Είναι δημι­ουργημένος κατ' εικόνα τού Θεού —και συγκεκριμένα κατ' εικόνα τού Χριστού—, γι' αυτό τείνει δυναμικά και ζωτικά προς τό καθ' όμοίωσιν, προς τό πλήρωμα, προς τον έσχατον Αδάμ — τόν Ερχό­μενο έν δόξη Χριστό. Καί, όπως λέει ό Άπ. Παύλος, ό άνθρωπος είναι έσχατολογική ύπαρξη. Ή καταγωγή μας είναι άπό τόν Ουρανό, ή πολιτεία μας είναι στόν Ουρανό, δηλαδή περισσότερο έν τώ Χριστώ, στο μέλλον. "Οπως είπε ό Θεός στο Μωυσή: Κοίταξε, νά φτιάξεις τήν Σκηνή τού Μαρτυρίου σύμφωνα μέ τήν εικόνα πού είδες στο όρος Σινά. Καί τί είχε δεί; Είχε δει τήν μέλλουσα νά έρθει Εκκλη­σία, τήν Σάρκωση τού Χριστού, τό Σώμα τού Θεανθρώπου. Γι' αυτό καί είμαστε νοσταλγοί τού μέλλοντος, τών εσχάτων, πού είναι τό πλήρωμα πού μας τραβάει μπροστά. Βέβαια, στο μέτρο πού αυτά πραγματώνονται μέσα μας, μετέχομε σ' αυτά. Άλλα μέ πί­στη, μέ αγάπη καί ελπίδα τείνομε προς τά έσχατα. Δέν λέει ό Από­στολος ότι ή πίστη είναι ή άγκυρα πού τήν ρίχνομε μπροστά, οπίσω άπό τό τρίτο καταπέτασμα, στόν Ουρανό;....."

Οταν ο θεός πεθαίνει

Πρόκειται για μια συνάντηση προσωπικής αγωνίας καμωμένη από απαντήσεις που δίνει ο Αλέξανδρος Κατσιάρας σε ερωτήσεις της Μάρως Βαμβουνάκη.

Για την ύπαρξη, τη σχέση, το όρια ανάμεσα στη ζωή και το θάνατο, τον έρωτα και τον Αλλο, τον Ξένο, την ετερότητα και την κοινωνία, την Εκκλησία, τον Θεό που μας γυρεύει, τον Θεό που σκοτώνουμε, το «κάτι» που μας κάνει όντως να είμαστε.

Για εκείνους που λένε Ναι και είναι Όχι, για εκείνους που λένε Όχι και είναι πιο κοντά στο Ναι, για εκείνους που δεν ικανοποιούνται με το να μένουν χλιαροί, για εκείνους που περιμένουν... Μια κουβέντα αφαιρέσεων και ανατροπών, εφόσον το αληθινό δεν έχει ανάγκη τη δική του προβολή ούτε τη δική μας συνηγορία.

Εφόσον ο ζωντανός Θεός, για ν' αναστηθεί στον καθένα, πάντοτε περιμένει να πεθάνουν οι θεοί, ο θεός που φανταστήκαμε, τα είδωλα, και -το πιο ανώδυνο- το είδωλο των ειδώλων: Το εγώ. (Κυκλοφορεί σε 2η εκδοση)

Εκ βαθέων εξομολόγηση του Αρχιεπισκόπου

Παρουσιάζουμε σήμερα αποσπάσματα απο ομιλία του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ.κ.Ιερωνύμου που πραγματοποιήθηκε στο συνεδριακό κέντρο της Ι.Μ.Ευαγγελιστρίας Αλιάρτου Βοιωτίας στη συνδιάσκεψη παιδείας της "Χριστιανικής" στις 17-18/12/2006

Αυτό είναι που με στενοχωρεί
«Ώς ένας κληρικός πού εργάζομαι μέσα στήν Εκκλησία περίπου σαρά­ντα χρόνια καί πού έχω ζήσει τρεις περιόδους εκκλησιαστικές άπό πλευράς άρχιεπισκοπείας, δηλαδή του μακαριστού Ιερωνύμου, του μα­καριστού Σεραφείμ καί του μακαριωτάτου Χριστοδούλου, έχω μερικές απόψεις, τίς οποιες δέν διστάζω νά τίς λέω έκεί πού πρέπει.
Βέβαια, έκεί πού καταλαβαίνω ότι κάνω κακό, όχι. 'Αλλά σέ μιά τέ­τοια συνάντηση σάν καί αυτή πού έχουμε απόψε, δέν μπορώ νά μή θίξω τέ­τοιες σκέψεις, πού μέ βα­σανίζουν καί τίς εκδηλώνω έδώ καί έκεί καμμιά φορά, επειδή μέ πονάνε. Γιατί είπα τώρα έπί τρεις περιό­δους, Ιερωνύμου, Σερα­φείμ, Χριστοδούλου; (...) Συνεχίζεται ή ϊδια κατά­σταση. Αυτό είναι πού μέ στενοχωρεί. Καί όταν βλέ­πω τόν Μακαριώτατο καί του λέω: Εκείνο πού μέ στενοχωρεί είναι ότι περι­μέναμε κάτι άλλο. Αυτό είναι πού μέ στενοχωρεί έμενα. Τό ότι θά φύγω αύριο άπό τή Μητρόπολη Λεβαδείας, τελειώνοντας μετά άπό μιά περίοδο 40-45 χρόνων περίπου καί έφτιαξα τούτο, εκείνα κ.λπ. πού λένε δραστηριότητες, αυτό γιά μένα δέν λέει τίποτα.
Τό θέμα είναι τί ήθος αφήσαμε στό χώρο τής Εκκλησίας, άπ' όπου περά­σαμε. Δέν έχω έγώ διαφορές μέ κα­νέναν καί μέ τούς αρχιερείς πού μι­λάω καί προχθές πού μίλησα σκληρά καί έφυγα άπ' τήν Ιεραρχία. Δέν διεκ­δικώ τίποτα (...)
…………………………………………………………………………………………
Υπάρχει σύγχυση
Ή Ελλάδα υποφέρει άπό τό φαι­νόμενο καί τήν πραγματικότητα τής συγχύσεως... Νά έρθουμε στό χώρο τής Εκκλησίας.
Βγήκαμε σέ ένα χωριό, μίλησα στήν εκκλησία καί βγήκαμε μετά, ώς συνήθως, στό καφενείο. Έρχεται κά­ποιος έκεί καί λέει: «Συγχαρητήρια, Σεβασμιώτατε, γιά τό κήρυγμα, μπρά­βο γιά τά έργα, άλλά λίγο μου φαίνε­ται πώς πάς πρός τό ΠΑΣΟΚ».
—«Βρε κυρ-Κώστα του λέω, ούτε ΠΑΣΟΚ είμαι, ούτε Ν.Δ., ούτε ΚΚΕ, ουτε ΣΥΝ, δέν είμαι τίποτα. Είμαι αυτός ό άνθρωπος πού τά παρακο­λουθεί όλα καί προσπαθεί μέσα άπ' όλα αυτά τά πράγματα νά κινηθεί».
«Άκου νά σου πώ», μου λέει, «διότι έγώ είμαι "οικογένεια, θρη­σκεία, πατρίδα", αυτό δέν μου τό βγά­ζει κανείς, τό 'χω άπ' τόν παππού μου, τόν πατέρα μου κ.λπ. Θά πεθάνω γι αυτο τό πράγμα».
—«Έλα κυρ-Κώστα μου», του λέω, «έγώ έρχομαι κάθε τόσο στό χωριό, κάνουμε λειτουργία, μιλάω στήν εκκλησία, δέν σέ βλέπω μέσα στήν εκκλησία μιά φορά».
—«Έγώ δέν τά 'χω καλά μέ τούς παπάδες, δέν πάω στήν εκκλησία έγώ, όχι! Έρχεται ό έρανος; Στόν έρανο έγώ..., άλλά στήν εκκλησία δέν πάω. Μέ παίρνει ή γυναίκα μου καί πη­γαίνουμε σέ κανένα μνημόσυνο, άλλά στήν εκκλησία έγώ δέν πηγαίνω».
Αυτό είναι τό φαινόμενο, στήν Ελλάδα. Ή Εκκλησία ικανοποιείται άπό αυτό. Ή Εκκλησία μέ τήν ειδικό­τερη έννοια, ή διοίκηση (...) Υπάρχει σύγχυση. Τϊ σημαίνει «Εκκλησία» σήμερα καί μέσα στήν Ιε­ραρχία; Τί σημαίνει «λαϊκοί» στή ζωή τής Εκκλησίας; Τί σημαίνει «Συνοδι­κό Σύστημα»; Είναι τραγικά τά θέμα­τα... Μέ πονάνε αυτά τά θέματα, τά ζω καί μέ πονάνε καί λέω: Τί κάνω τε­λικά. Μέ ποιόν θά τά κουβεντιάσου­με; μέ ποιους θά ανταλλάξουμε από­ψεις;
…………………………………………………………………………………………
Σώμα Χριστού ή ιδεολογία;
Λοιπόν ή Εκκλησία είναι τώρα Ν.Π.Δ.Δ. Δέν είναι πραγματικά, άλλά είναι... διότι πρέπει νά... κ.λπ. Που είναι τό Σώμα Χριστού; Που είναι τά μέλη τής Εκκλησίας; Δέν πρέπει νά μας πονάει αυτό τό πράγμα; Δηλαδή την αποτυχία μας πρέπει νά τή νομιμοποιήσουμε και νά λέμε: «Αυτό είμαστε», ή πρέπει νά πούμε ότι «Ξέρεις... μιά στιγμή βρε παιδί μου, κάτσε νά κουβεντιάσουμε λιγάκι». Λοιπόν, που είναι αυτό το Σώμα τής Εκκλησίας, που μιλάμε όλο στά κηρύγματα;
Έκανα μιά συνάντηση στή Λειβαδιά, μιά μέρα πρίν άπό 2-3 χρόνια. Κουβεντιάζαμε καί είπα αύτα πού λέμε, γιά τήν Έκκλη σία «Σώμα Χριστού αδέλφια κ.λπ. καί σηκώνεται μιά κυρία μέ κλάματα στά μάτια καί μου λέει «Σεβασμιώτατε, πολύ συγκινήθηκα άπό τίς άπόψεις σας. Που είναι μιά τέτοια ενορία, νά πάω νά ζήσω;» Τί να τής πώ έγώ πού έχω 100 ένορίες. Που νά πεις: «Έρχου και ιδε»;
Αραγε τί είμαστε, δηλαδή, μιά ίδεολογία; Είμαστε, δηλαδή, ένα πράγμα ανύπαρκτο, γιά τό όποιο μιλάμε; "Οχι ή Εκκλησία υπάρχει, καί ένας άγιος άμα υπάρχει καί πέντε άγιοι άμα υπάρχουν, καί αμαρτωλοί άμα ύπάρχουν, δέν έχει σημασία, άλλά μέ έπίγνώση τής καταστάσεως τους, λειτουργεί ή Εκκλησία (...)
………………………………………………………………………………………
Συνοδικό σύστημα καί ενορία
Ακουσα προχθές.(...) Δέκα Αρχιε­ρείς δήλωσαν «Εχουμε Συνοδικό Σύ­στημα στήν Εκκλησία τής Ελλάδος άριστο, διότι λέμε τή γνώμη μας ελεύθερα». Μά αυτό είναι τό Συνοδι­κό Σύστημα; Δηλαδή τό ότι μπορώ καί λέω τή γνώμη μου ελεύθερα... είναι Συνοδικό Σύστημα; Τό Συνοδικό Σύ­στημα αρχίζει άπό τή ζωή τής Ενο­ρίας. Ποιοι είναι οί επίτροποι πού είναι μέσα; Ποιοί συμμετέχουν στήν ενοριακή ζωή, ποιοί ενημερώνονται, ποιοί ξέρουν τή ζωή τής Ενορίας καί πάνε στή Μητρόπολη; Γιατί ό δεσπό­της είναι ό αφέντης τής περιοχής; Μέ ποιό δικαίωμα; Που είναι οί άλλοι, ή βάση του γύρω-γύρω, πού θά τόν κάνουν νά ξέρει ότι ζει συνοδικά, δη­λαδή έκει θά ακούσει τή γνώμη, νά δει πώς είναι.(...)
Καί μετά πάμε στή Σύνοδο. Γιά νά γίνει τό Συνοδικό Δικαστήριο...
Πώς λαμβάνονται οί αποφάσεις; Ποιος ξέρει τίς αποφάσεις; Ποιος τίς ακούει; Υπάρχει σέ ένα κείμενο καί παραπέμπω στις 13.12.2002, άν δέν κάνω λάθος.
Δεσπότης είπε: «"Ετσι γινόταν πά­ντοτε. Ή απόφαση λαμβάνεται στά γραφεία καί έμείς τήν επικυρώνουμε στήν Ιεραρχία καί στή Σύνοδο». Λοι­πόν. «Γινόταν»... Γι' αυτό θέλω νά πώ, δέν κάνω εξαίρεση... Κάτι περι­μένουμε.. Στά προβλήματα όμως, πρέπει νά βοηθήσουν καί οί θεολό­γοι, νά βοηθήσετε καί έσείς, νά βοη­θήσουν καί άλλοι, νά τά δουν, νά τά κουβεντιάσουμε μέ έναν τρόπο, βέ­βαια, ευγένειας, όχι μέ έναν τρόπο επαναστάσεως κ.λπ. Νά ανταλλάσ­σουμε απόψεις καί νά δούμε που πη­γαίνουμε. Γιατί νά θέλω έγώ τώρα νά πάω στά παιδιά στά σχολεία νά μιλή­σω καί νά έχω τήν απαίτηση νά μέ σε­βαστούν; (...)
Καί λένε νά κάνουμε τόν κόσμο Εκκλησία. Μά βλέπουμε ότι ή Εκκλη­σία γίνεται κόσμος. (...)».("Χριστιανική" 21-2-2008).

Το αναστάσιμο μήνυμα

Ἀδελφοί μου, «Νῦν πάντα πεπλήρωται φωτός Οὐρανός τε καί γῆ καί τά καταχθόνια».

Σήμερα ὅλα γέμισαν ἀπό φῶς. Τά πάντα λάμπουν, γιατί Χριστός ἀνέστη καί ᾅδης ἐσκυλεύθη. Με τήν Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου, νικήθηκε ὁ Θάνατος καί ἡ ζωή πλέον ὡς μόνιμη δωρεά καί χάρις συνοδεύει τόν ἄνθρωπο πού πιστεύει στόν Ἀναστάντα Κύριο. Τό φῶς πού ἀνέτειλε ἀπό τόν Πανάγιο Τάφο, εἶναι τό ἄκτιστο Φῶς τοῦ Θεοῦ. Εἶναι ἡ δόξα τῆς Ἀναστάσεως, ἡ χαρά τῆς σωτηρίας, ἡ ἐπισφράγηση τῆς ἀγάπης τοῦ Κυρίου μας.

Ὁ Εὐαγγελιστής Ἰωάννης, λέγει χαρακτηριστικά: «Καί ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν καί ἐθεασάμεθα τήν δόξαν αὐτοῦ, δόξαν ὡς μονογενοῦς παρά Πατρός, πλήρης χάριτος καί ἀληθείας» (Ἰωάν. α’, 14) .Αὐτή ἡ χαρά ἡ προερχομένη ἐκ τῆς Ἀναστάσεως, αὐτή ἡ μετοχή στήν ἄκτιστη Δόξα καί τό ἄκτιστο Φῶς, ἐπιτυγχάνεται μόνο μέσα στήν Ἐκκλησία, γιά τήν ὁποία ἰσχύει αὐτό πού διακηρύττει ὁ Ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος: «Εἴ τις ἐν Χριστῷ καινή κτίσις τά ἀρχαῖα παρῆλθεν, ἰδού γέγονε καινά τά πάντα....» (Β’ Κορ. ε’,17). Ὅλα μέσα στήν Ἐκκλησία εἶναι καινούργια, φωτεινά, χαριτωμένα, γιατί ἡ ζωή τοῦ Ἀναστάντος ὑπάρχει μόνο μέσα σ’Αὐτή, στήν Μία δηλαδή, Ἁγία, Ἀποστολική, Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία.

Τό Φῶς τῆς Ἀναστάσεως, φωτίζει, θερμαίνει, ζωογονεῖ, χαριτώνει, καταλάμπει ὅλους, μέ τή συμμετοχή τους στό Ποτήριο τῆς Ζωῆς, ἐφ’ ὅσον ἔχουν λάβει διά τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος τόν χιτῶνα τόν φωτεινό καί ἔχουν, μέ τήν ἄσκηση, τήν προσευχή καί τήν μετάνοια, καθάρει ἑαυτούς. Τό Φῶς τοῦ Χριστοῦ δέν εἶναι κάτι τό πρόσκαιρο καί παροδικό, ἀλλ’ εἶναι «διηνεκής λάμψις», κατά τόν Ἅγιο Μακάριο τόν Αἰγύπτιο.

Γι’αὐτό καί ὁ Ἑορτασμός τῆς Φωτοφόρου ἡμέρας τῆς Ἀναστάσεως, δέν εἶναι ἕνας κοσμικός πανηγυρισμός ἤ μία συναισθηματική ἔξαρση, ἀλλά οὐσιαστική ἐσωτερική ἀνακαίνιση τοῦ ἀνθρώπου, ὁ ὁποῖος πλέον μέ ἀναστημένη ὕπαρξη, ἀγαπώντας βαθειά, χωρίς ὅρια τό Θεό καί τούς ἀνθρώπους, ζεῖ τήν ἔλλαμψη τῆς Ἀναστάσεως, ἀφοῦ δι’ αὐτῆς, «Πᾶσα γνῶσις ἀποκαλύπτεται καί ὁ Θεός πρός ἀλήθειαν, τῇ ἀξίᾳ καί φιλουμένῃ ψυχῇ γνωρίζεται» (Ἄγ. Μακάριος). Ἑορτάζοντες τήν Φωτοφόρο Ἑορτή τῆς Ἀναστάσεως, τήν Ἑορτή τοῦ Πάσχα, μετέχομε οὐσιαστικά στό πέρασμα ἀπό τό σκοτάδι στό Φῶς, ἀπό τό θάνατο στή ζωή, ἀπό τή φθορά στήν ἀφθαρσία. Ἡ μεγίστη αὐτή Ἑορτή, ἡ Ἑορτή τῶν Ἑορτῶν καί Πανήγυρις τῶν Πανηγύρεων, δέν εἶναι ἁπλῶς ἀναφορά σέ ἕνα ἱστορικό γεγονός τό ὁποῖο συνέβη στό παρελθόν, ἀλλά βίωση στόν παρόντα χρόνο μεγίστου Μυστηρίου, τό ὁποῖο ἔχει φωτιστικές καί ἁγιαστικές συνέπειες γιά τό παρόν καί σωτήριες διαστάσεις γιά τό μέλλον, ἀφοῦ ἀνέστη Χριστός καί ζωή αἰώνιος πολιτεύεται. Ὁ Μέγας Βασίλειος στή Θεία Λειτουργία, ἐκφράζει τήν ἐσωτερική βιωματική ἀναστάσιμη ἐμπειρία του, μέ τά ἑξῆς λόγια: «ἔσχομεν τοῦ θανάτου σου τήν μνήμην, εἴδομεν τῆς Ἀναστάσεως σου τόν τύπον, ἐνεπλήσθημεν τῆς ἀτελευτήτου σου ζωῆς...»

Σήμερα ἀδελφοί μου, ὁ ἄνθρωπος ἀγωνίζεται α) Νά νικήση τόν θάνατο, β) Νά συναντήση ἀληθινό ἄνθρωπο, γ) Νά βρῆ νόημα στή ζωή. Καί τά τρία αὐτά θέματα τόν βασανίζουν, γιατί ἔχει πλέον κατανοήσει ὅτι: α) Μέ ἀνθρώπινα μέτρα καί μέσα, θανάτου ὑπέρβασις δέν ἐπιτυγχάνεται. β) Μέσα ἀπό τήν ἀπανθρωπία καί τήν ἀλλοτρίωση, τό ἐγωιστικό φρόνημα καί τήν αὐτονόμηση τῆς ζωῆς ἀπό τό Θεό, συνάντηση μέ τό πρόσωπο τοῦ συνανθρώπου δέν πραγματοποιεῖται, ἐφ’ ὅσον ἀγαπητική ἔξοδος ἐκ τοῦ ἑαυτοῦ μας δέν γίνεται καί γ) Μέσα ἀπό κοσμικές θεωρίες καί ψεύτικες χαρές, πού προέρχονται ἀπό τήν ἀπολυτοποίηση, εἴτε τῆς ἀνθρώπινης γνώσης καί λογικῆς, εἴτε τῆς ὕλης, εἴτε τῆς ἡδονῆς, ὁ ἄνθρωπος δέν ζεῖ πραγματικά, ἀλλά διέρχεται τόν καιρό του ὡς μία ἁπλῆ βιολογική ὕπαρξη.

Στά ἀγωνιώδη ὑπαρξιακά ἐρωτήματα τοῦ ἀνθρώπου δίδεται ἀπάντηση μέσα στήν Ἐκκλησία, ἀφοῦ διά τῆς Ἀναστάσεως, «τό σκότος ἠλάθη,.....ἡ ἀλήθεια ἔλαμψεν, ἡ κατάρα ἠφάνισται, ἡ φθορά ἐξωστράκισται, ἡ λύπη πέπαυται..... ἐσβέσθη τό πῦρ..... ἡ τυραννίς κατελύθη καί Θεοῦ καταλλαγή πρός ἀνθρώπους γέγονε. Συνήγειρεν γάρ καί συνεδόξασεν ἡμᾶς ὁ Ἀναστάς Χριστός. Ἔδωκε τοῦ πλάσματος τήν εὐγένειαν. Ἀνεκαίνισε τῆς φύσεως τό ἀξίωμα. Τόν θάνατον φροῦδον ἐποίησε καί τήν ἀθανασίαν ἐχαρίσατο .Ἀδελφοί μου, Σήμερα ἡ πλημμυρισμένη ἀπό τό ἄκτιστο Φῶς τῆς Ἀναστάντος Κυρίου, καρδία μας κατανοεῖ, ὅτι ἐλευθερωνόμαστε μόνο μέσα ἀπό τήν κοινωνία μέ τό Θεό, ὅτι ἀνασταινόμαστε μέσα ἀπό τήν ἀγάπη πρός τόν συνάνθρωπο, ὅτι ταπεινούμενοι ὑψωνόμαστε, ὅτι πτωχεύοντες γιά τούς ἄλλους, πλουτίζομε. Σήμερα συνειδητοποιοῦμε, ὅτι μέ τήν ἀγάπη νικιέται ἡ φτώχεια καί ἡ ἀνισότης μεταξύ τῶν ἀνθρώπων καί ὅτι μέ τήν οἰκειότητα πρός τόν Ἀναστάντα Κύριο φυγαδεύονται οἱ πόλεμοι καί βασιλεύει ἡ εἰρήνη. Ὅλα τά δεινά ὑπάρχουν στόν κόσμο γιατί δέν βασιλεύει στίς καρδιές μας καί στήν κοινωνία μας ὁ Ἀναστημένος Χριστός. Ἀδελφοί μου, ὁ Χρυσολόγος Πατήρ τῆς Ἐκκλησίας, πανηγυρίζοντας, μέσα ἀπό ἕνα ἀνεπανάληπτο θεολογικό Ἀναστάσιμο κείμενο, μέσα ἀπό ἕνα μνημεῖο τῆς παγκοσμίου λογοτεχνίας, πού ἔχει διαχρονική ἰσχύ, διακηρύσσει: «Πάντες σήμερον ἀπολαύσατε τοῦ συμποσίου τῆς πίστεως. Πάντες ἀπολαύσατε τοῦ πλούτου τῆς χρηστότητος. Μηδείς θρηνείτω πενίαν ἐφάνη γάρ ἡ κοινή βασιλεία. Μηδείς ὀδυρέσθω πταίσματα συγνώμη γάρ ἐκ τοῦ τάφου ἀνέτειλε. Μηδείς φοβείσθω θάνατον, ἠλευθέρωσε γάρ ἡμᾶς ὁ τοῦ Σωτῆρος θάνατος. Ποῦ σου ᾅδη τό νῖκος; Ἀνέστη Χριστός καί σύ καταβέβλησαι. Ἀνέστη Χριστός καί νεκρός οὐδείς ἐπί μνήματος. Χριστός ἐγερθείς ἀπαρχή τῶν κεκοιμημένων ἐγένετο. Αὐτῷ ἡ δόξα καί τό κράτος εἰς τούς αἰώνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν».

Ἅγιον Πάσχα 2008

Μέ πατρικές ἀναστάσιμες εὐχές καί εὐλογίες

Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ

Ο Π Α Τ Ρ Ω Ν Χ Ρ Υ Σ Ο Σ Τ Ο Μ Ο Σ